Home Sam Goudsmit. Zijn jacht op de atoombom van Hitler – Martijn van Calmthout

Sam Goudsmit. Zijn jacht op de atoombom van Hitler – Martijn van Calmthout

  • Gepubliceerd op: 22 november 2016
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Frans Smits
  • 1 minuut leestijd
Sam Goudsmit. Zijn jacht op de atoombom van Hitler – Martijn van Calmthout

De Leidse wetenschapper Sam Goudsmit vertrok in de jaren dertig naar Amerika. Zijn ouders bleven achter en overleefden de oorlog niet. Hij bleef zich altijd schuldig voelen. 

Sam Goudsmit studeerde in de jaren twintig natuurwetenschappen in Leiden. Hij maakte er kennis met de beroemde wetenschappers Antoon Lorentz en Albert Einstein. Samen met zijn vriend Paul Ehrenfest deed Goudsmit een belangrijke ontdekking: de elektronspin. Zijn biograaf Martijn van Calmthout, wetenschapsredacteur bij de Volkskrant, legt uit: ‘Het roterende elektron is de sleutel voor het begrijpen van atomen en het licht dat ze uitzenden.’ Ze zouden er beiden talloze malen mee genomineerd worden voor de Nobelprijs.

In de jaren dertig vertrok Goudsmit naar de Verenigde Staten om er les te geven. Zijn Joodse ouders bleven achter. Ze overleefden de oorlog niet. Zijn leven lang zou Goudsmit er zich schuldig over voelen dat hij niet meer voor hen had gedaan.

Op het einde van de oorlog kreeg Goudsmit een belangrijke opdracht. In het kielzog van het oprukkende Amerikaanse leger moest hij onderzoeken hoe ver de Duitse wetenschappers waren met het ontwikkelen van een atoombom. Een delicate taak, want veel van die wetenschappers waren kennissen en vrienden van Goudsmit. Hij kwam er al gauw achter dat Duitsland hopeloos achterliep op het gebied van de atoomwetenschap. Later zou hij stellen: in een dictatuur gedijt geen innovatieve wetenschap.

Frans Smits is hoofdredacteur van Historisch Nieuwsblad.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Pius IX latere leeftijd
Pius IX latere leeftijd
Interview

Paus Franciscus herinnert aan een paus die de macht verloor, maar zielen won

Paus Franciscus is overleden. Historicus Jeroen Koch vertelt hoe Franciscus’ verre voorganger paus Pius IX er in de negentiende eeuw in slaagde om van het Vaticaan een symbolisch en mythisch instituut te maken, in een tijd waarin de paus juist zijn wereldlijke macht verloor. Jeroen Koch, die samen met Frans Willem Lantink De paus en...

Lees meer
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
Interview

Waarom Trump zich beroept op een 200 jaar oude wet om Venezolanen uit te zetten

De Verenigde Staten zetten honderden immigranten op het vliegtuig naar El Salvador, waar zij zonder proces in een gruwelijke gevangenis worden geïnterneerd. Trump gebruikt daarvoor de omstreden Alien Enemies Act, een wet uit 1798. Die was oorspronkelijk bedoeld om vijandelijke buitenlanders uit te zetten in tijden van oorlog, maar werd in de Eerste Wereldoorlog al...

Lees meer
De Nationale Dodenherdenking in 2014
De Nationale Dodenherdenking in 2014
Recensie

Herdenking van de Tweede Wereldoorlog is al tachtig jaar gevoelig

In 2001 opende Chris van der Heijden zijn ophefmakende boek Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog met de even briljante als provocatieve zinnen: ‘Eerst was er de oorlog, daarna het verhaal van die oorlog. De oorlog was erg, maar het verhaal maakte de oorlog nog erger’. Deze zinnen schoten me te binnen, al lezend...

Lees meer
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Onderzoek

Onderzoekscommissie wilde bewust niet weten hoe corrupt prins Bernhard daadwerkelijk was

De commissie die moest uitzoeken of prins Bernhard smeergeld aannam van Amerikaanse vliegtuigbouwbouwers, heeft haar werk niet goed gedaan. Dat concludeert historicus Philip Dröge in Historisch Nieuwsblad. Dröge baseert zich op het onlangs geopenbaarde archief van de toenmalige secretaris, Ad Geelhoed. De commissie had sterke aanwijzingen dat de prins nog corrupter was dan gedacht, maar...

Lees meer