Home Ruzie om vergelijking islamofobie met antisemitisme

Ruzie om vergelijking islamofobie met antisemitisme

  • Gepubliceerd op: 16 maart 2010
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Antoine Verbij
  • 2 minuten leestijd

Zijn er overeenkomsten tussen antisemitisme en islamofobie? In Duitsland leidt alleen al het stellen van de vraag tot heftige polemieken.

Sinds de directeur van het gerenommeerde Instituut voor Onderzoek van het Antisemitisme in Berlijn, Wolfgang Benz, begin dit jaar deze vergelijking trok in de Süddeutsche Zeitung, rolde er een golf van kritiek over hem heen. Op de opiniepagina’s van de grote kranten meldden zich tal van historici die de parallel ongepast vonden. De kritiek op de islam zou in omvang en aard in geen verhouding staan tot de Jodenvervolging.

Opnieuw gaat het over de vraag of de Holocaust een unieke gebeurtenis was, die nergens mee te vergelijken valt. Net als twintig jaar geleden, toen de beroemde Historikerstreit losbarstte over de vraag of men Stalins misdaden op één lijn kan stellen met die van Hitler.

Benz betoogt dat er parallellen zijn tussen de opkomst van het antisemitisme in de negentiende eeuw en de huidige islamofobie. In beide gevallen is er sprake van vriend-vijandschema’s die gebaseerd zijn op ongefundeerde mythen en misverstanden over de religieuze ideologie van de ‘vijand’. Zoals men bijvoorbeeld destijds de Joden verweet uit te zijn op wereldheerschappij, verwijt men dat nu de moslims. In beide gevallen interpreteert men de Koran of de Thora alsof ze handboeken zijn voor een wereldwijde samenzwering.

De critici van Benz wijzen erop dat moslims, anders dan de Joden, allang hebben bewezen dat ze een reële bedreiging zijn voor de wereldorde. Joodse equivalenten van Al Qaida en de taliban bestonden niet. Benz en zijn verdedigers daarentegen argumenteren dat het er niet om gaat hoe vriend en vijand elkaar bestrijden, maar om de manier waarop vijandbeelden worden opgebouwd.

Het debat over Benz’ vergelijking smeulde al ruim een jaar op congressen en in vakbladen, maar brandde pas goed los na zijn stuk in de Zuid-Duitse krant. De frontale aanval op Benz werd ingezet door de bekende publicist Henryk M. Broder in dagblad Die Welt. Tot uit Israël en Amerika kreeg hij bijval. Verdedigers van Benz komen vooral uit academische hoek. Daar betogen historici dat Benz’ vergelijking wetenschappelijk legitiem is en een verhelderend licht werpt op de hedendaagse islamofobie.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer