Home Rotterdamse onderscheiding draagt naam van slavenhandelaar

Rotterdamse onderscheiding draagt naam van slavenhandelaar

  • Gepubliceerd op: 22 oktober 2020
  • Laatste update 22 okt 2020
  • Auteur:
    Bas Kromhout
  • 2 minuten leestijd
Rotterdamse onderscheiding draagt naam van slavenhandelaar

De Johan van der Veeken-penning die de gemeente Rotterdam jaarlijks uitreikt aan succesvolle ondernemers, is vernoemd naar een slavenhandelaar uit de zestiende eeuw. Dit is een van de uitkomsten van het onderzoek dat de gemeenteraad heeft laten doen naar het slavernijverleden van Rotterdam.

Toen de Rotterdamse gemeenteraad in 2017 een motie aannam om onderzoek te laten verrichten naar het koloniale en slavernijverleden van de stad, stemden de VVD en Leefbaar tegen. Het VVD-raadslid Tim Versnel beschouwde de opdracht als een opmaat naar excuses of het veranderen van straatnamen. En dat was allemaal niet nodig, want ‘geen enkele Rotterdammer die vandaag leeft, heeft part noch [sic] deel gehad aan de slavernij’.

Ondanks de bezwaren van de twee rechtse partijen is het onderzoek afgerond. Het resultaat bestaat uit drie boeken, waarvan één specifiek ingaat op het Rotterdamse aandeel in slavenhandel en slavernij. Het is geschreven door Alex van Stipriaan, hoogleraar Caribische geschiedenis aan de Erasmus Universiteit, en heet Rotterdam in slavernij.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Kamer van de WIC

De Rotterdamse betrokkenheid bij de slavenhandel begon in 1597, toen de reders Johan van der Veeken en Hendrik Anthonisz Wissel een schip naar Centraal-Afrika stuurden om mensen te kopen. Van de 334 Afrikanen overleefden er 287 de overtocht naar Brazilië. Later werd in Rotterdam een kamer van de West-Indische Compagnie gevestigd.

Verder speelden Rotterdammers een grote rol in een compagnie die in 1682 werd opgericht uit naam van de keurvorst van Brandenburg. Doordat er in de Maasstad veel Engelsen woonden, waren er bovendien innige handelscontacten met de slavenkolonies in Noord-Amerika.

Hoeveel de slavernij verhoudingsgewijs bijdroeg aan de stedelijke economie, valt volgens Van Stipriaan niet uit te rekenen. Hij vindt dat ook niet relevant. Volgens hem is het belangrijker dat een groot deel van de Rotterdamse bevolking op de een of andere manier een graantje meepikte.

Stadhuisgevel

Van Stipriaan doet geen aanbevelingen aan het gemeentebestuur om excuses te maken, schadevergoeding te betalen of straatnamen te wijzigen. Wel wijst hij erop dat aan de gevel van het stadhuis het gezicht van slavenhandelaar Johan van der Veeken prijkt.

‘Hij is eigenlijk het icoon van de handelsstad Rotterdam geworden,’ schrijft Van Stipriaan, ‘wat nog eens werd onderstreept toen de gemeenteraad in 1993 een naar hem vernoemde penning instelde voor personen die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de bevordering van de Rotterdamse economische bedrijvigheid.’

Rotterdam in slavernij verschijnt naar verwachting op 27 oktober aanstaande bij uitgeverij Boom.

Alex van Stipriaan

Rotterdam in slavernij

336 p. Boom, € 24,90

Nieuwste berichten

Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer