Home ‘Romeinse samenleving was fundamenteel anders’

‘Romeinse samenleving was fundamenteel anders’

  • Gepubliceerd op: 27 juni 2017
  • Laatste update 05 apr 2023
  • Auteur:
    Bram van der Wilt
  • 4 minuten leestijd
‘Romeinse samenleving was fundamenteel anders’

Voor veel mensen is het moeilijk om een beeld te krijgen van de Romeinse samenleving. Dit komt onder andere omdat we weinig weten over het dagelijks leven van de gewone mens. Saskia Stevens, universitair docent Geschiedenis van de Oudheid en Antieke Cultuur aan de Universiteit Utrecht, zal op de collegedag Casa Romana, maandag 11 september in het Rijksmuseum van Oudheden, spreken over het dagelijks leven van de gewone man en vrouw. Daarin besteedt zij specifiek aandacht aan de woon- en leefomstandigheden,  de rollen van de man en vrouw binnen het gezin, slaven en het burgerschap. ‘Ik voel mij in mijn vak soms net een detective.’

Het leven van de gewone man en vrouw komt niet vaak aan bod als we de Romeinse samenleving bestuderen.

‘Terwijl het heel leuk kan zijn. We horen zo veel over de luxe en extravagantie van de keizers, maar het leven van de gewone mens is bij veel mensen niet erg bekend, terwijl het gewone volk toch het overgrote deel van de bevolking vormde.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Hoe komt het dan dat we toch zo weinig weten over het volk?

‘Dat is grotendeels te wijten aan gebrekkig bronmateriaal. De geschreven bronnen komen van de elite en gaan dan ook meestal over de elite. De gewone man schreef tenslotte geen literaire werken. Dat maakt het lastig om inzicht te krijgen in het leven van het volk. De gewone man en vrouw zijn niet zozeer bewust onderbelicht gebleven door moderne historici, maar vanuit de geschiedenis ondervertegenwoordigd in de bronnen.’

Hoe kunnen we dan toch inzicht krijgen in het dagelijks leven?

‘Onderzoek naar de gewone man en vrouw is een vak op zich. Ik voel mij soms net een detective. De kunst is om alle kleine beetjes informatie die beschikbaar zijn bij elkaar te schrapen, daar kritisch naar te kijken, om zo een totaalbeeld te kunnen vormen. We kunnen bijvoorbeeld veel informatie halen uit de materiële cultuur. De opgravingen van Pompeii zijn daar een belangrijke bron voor, maar ook door archeologische resten in de havenplaats Ostia en in Rome zelf te bestuderen leren we nog veel. Wetsteksten kunnen een waardevolle bron van informatie zijn om bijvoorbeeld meer te weten te komen over de positie van de vrouw in de samenleving.’

‘Juist de kleinere huisjes geven een uniek inzicht in de Romeinse maatschappij’

Welke onderdelen van het dagelijks leven komen naar voren in uw onderzoek en lezing?

‘Tijdens de lezing zal ik het archeologisch materiaal en de schriftelijke bronnen laten spreken om zo inzicht te geven in het dagelijks leven van de gewone Romein. De Romeinen hadden een dagelijkse routine die afhankelijk was van hun sociale klasse. Ook onder het volk waren er namelijk nog aanzienlijke klassenverschillen. Bakkers en ambachtslieden leidden een heel ander leven dan slaven of vrijgelaten slaven. Ook ga ik specifiek in op de leef- en woonomstandigheden van de lagere klassen van de samenleving. De paleizen van keizers en patriciërs zijn prachtig, maar juist de kleinere huisjes geven een uniek inzicht in de Romeinse maatschappij.’

Wat valt op als we het dagelijks leven van het gewone volk in de Romeinse samenleving bekijken? In welke opzichten verschilde het leven van het onze?

‘Wat de Romeinse samenleving uniek maakte was natuurlijk de aanwezigheid van slaven. Ook daarover zal ik te spreken komen in mijn lezing. Een slaaf was simpelweg het eigendom van zijn meester. Als een Romein de slaaf van zijn buurman vermoordde, kon hij eenvoudigweg een nieuwe kopen op de markt. Dit is wat de Romeinse samenleving zo fundamenteel anders maakte dan de onze of andere westerse samenlevingen. Maar hierdoor is het juist heel interessant om een kijkje te krijgen in deze vreemde maatschappij.’

Saskia Stevens vertelt over het leven van de gewone Romein tijdens de collegedag Casa Romana, maandag 11 september in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden.

Meer informatie en tickets.

Dit artikel is gepubliceerd op 27-06-2017.

Nieuwste berichten

New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
Interview

Waarom Trump zich beroept op een 200 jaar oude wet om Venezolanen uit te zetten

De Verenigde Staten zetten honderden immigranten op het vliegtuig naar El Salvador, waar zij zonder proces in een gruwelijke gevangenis worden geïnterneerd. Trump gebruikt daarvoor de omstreden Alien Enemies Act, een wet uit 1798. Die was oorspronkelijk bedoeld om vijandelijke buitenlanders uit te zetten in tijden van oorlog, maar werd in de Eerste Wereldoorlog al...

Lees meer
De Nationale Dodenherdenking in 2014
De Nationale Dodenherdenking in 2014
Recensie

Herdenking van de Tweede Wereldoorlog is al tachtig jaar gevoelig

In 2001 opende Chris van der Heijden zijn ophefmakende boek Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog met de even briljante als provocatieve zinnen: ‘Eerst was er de oorlog, daarna het verhaal van die oorlog. De oorlog was erg, maar het verhaal maakte de oorlog nog erger’. Deze zinnen schoten me te binnen, al lezend...

Lees meer
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Onderzoek

Onderzoekscommissie wilde bewust niet weten hoe corrupt prins Bernhard daadwerkelijk was

De commissie die moest uitzoeken of prins Bernhard smeergeld aannam van Amerikaanse vliegtuigbouwbouwers, heeft haar werk niet goed gedaan. Dat concludeert historicus Philip Dröge in Historisch Nieuwsblad. Dröge baseert zich op het onlangs geopenbaarde archief van de toenmalige secretaris, Ad Geelhoed. De commissie had sterke aanwijzingen dat de prins nog corrupter was dan gedacht, maar...

Lees meer
Pius IX latere leeftijd
Pius IX latere leeftijd
Interview

Zieke paus Franciscus herinnert aan een paus die de macht verloor, maar zielen won

De wankele gezondheid van paus Franciscus is al wekenlang wereldnieuws. Waarom? Historicus Jeroen Koch vertelt hoe Franciscus’ verre voorganger paus Pius IX er in de negentiende eeuw in slaagde om van het Vaticaan een symbolisch en mythisch instituut te maken, in een tijd waarin de paus juist zijn wereldlijke macht verloor. Jeroen Koch, die samen...

Lees meer