1987
‘Toen ik zeventien was, begon de studentenrevolte in Parijs. “l’Imagination au pouvoir” – dat werd de lokroep voor een generatie, maar ik vond, geloof ik, mijn Puch belangrijker. Jij bent een kind van jouw tijd, deze tijd, maar hoe ziet die eruit?’ Zo begint Brief aan mijn dochter, een tocht door het pandemonium van seks en geweld (Meulenhoff, ƒ 22,50) van filosoof en Trouw-redacteur Jaffe Vink. De allochtonen haten ons, wij zien het niet, wij zijn blind van barmhartigheid, op straat woedt een burgeroorlog, met zinloos geweld, het permanente feest van de driften en de botsing van culturen. Tja, zo eendimensionaal kan onze tijd alleen maar door een filosoof verbeeld worden.
Vinks geschrift is een naargeestige opmaat tot de boekenweek, die dit jaar in het teken staat van ‘schrijven tussen twee culturen’. In de stortvloed multiculti-lectuur zit het aardige werkje Dagboek van een illegaal van Mohamed Sahli (Prometheus, ƒ 31,95). Zijn tocht door de Nederlandse maatschappij, die aanvangt in 1987, is er een van drugs, drank, seks en geweld, maar ook van uitbuiting en handig ondernemerschap. Er is een cynisch ‘happy end’: de hoofdpersoon verwerft uiteindelijk een legale status. Op dat moment overweegt hij met zijn Nederlandse vrouw een toekomst in Marokko.
1963-1964
Hij heet tegenwoordig ‘de man van acht miljoen’. Dat bedrag kreeg hij van de Nederlandse staat omdat hij jarenlang door Buitenlandse Zaken werd tegengewerkt in zijn beroepsuitoefening. Journalist Willem Oltmans kan met al dat geld op zak rustig doorwerken aan de uitgave van zijn dagboeken. Tientallen delen zullen er verschijnen. Het zevende deel Memoires (Papieren Tijger, ƒ 45,-) gaat over de jaren 1963-1964. Opnieuw een mengeling van politiek, vriendschappen, verliefdheden en vluchtige seks. ‘Ontmoette op weg naar de metro Jim Granite. We gingen naar zijn flat op 147 East 61 street. Hij was een buitengewoon aantrekkelijke jongen. Hij dook met zijn hele wezen in me. Ik onderging het als een zoutpilaar, maar de expertise waarmee Amerikanen een penis leeg lebberen verbluft me steeds opnieuw.’
1966
Waarom is er nog steeds geen machtig epos over de jaren zestig? Is die tijd te controversieel? Of ligt het aan het feit dat er in Nederland amper bekwame contemporaine historici rondlopen? Onze literatoren laten het trouwens ook afweten. Een Great Dutch Novel over de sixties is er niet. Graa Boomsma doet in Stadsvlucht (Prometheus, ƒ 39,50) een poging, maar faalt jammerlijk. De roman speelt in het Amsterdam van 1966: Provo, Oranjehuwelijk en Bouwvakkersoproer. Met ’tobberige personages’ en ‘historische gemeenplaatsen’ weet Boomsma bekwaam ‘de geest van de jaren zestig literair onder de zoden te schoffelen’, schrijft Arnold Heumakers in NRC Handelsblad. Daar valt niks aan toe te voegen.
1998
Het protest in de Maze-gevangenis bij Belfast begon met de weigering kleren aan te trekken en het over de celmuren smeren van ontlasting. ‘Het was vreselijk om te doen. Ik scheurde een stuk van mijn matras af om het op de muur te krijgen’, zegt IRA-gedetineerde Brendan McFarlane in Land van de gespleten God. Noord Ierland en de troubles (Mets en Schilt, ƒ 29,90) van Lia van Bekhoven, NOS-correspondente in Londen. Het is een zeer lezenswaardig boek over de Ierse burgeroorlog.
Een ander bewijs van de hoge kwaliteit van de buitenlandse verslaggeving in Nederland is De erfenis van Matebian. Een jaar op Oost-Timor (Contact, ƒ 39,90). Trouw-journaliste Minka Nijhuis beschrijft de dramatische gebeurtenissen op Oost-Timor na de val van Soeharto in 1998. Het Indonesische leger en de door hen opgerichte militiegroepen terroriseren de bevolking en maken jacht op buitenlandse journalisten en hulpverleners.
1993-2000
‘Wesseling is een wonder. Ik wou dat ik zijn geheim doorgrondde, dan ging ik ook zo schrijven’, aldus Piet Grijs. Van 1993 tot 2000 had Wesseling, het knuffelbeest van historisch Nederland, een tweewekelijkse column in NRC Handelsblad. Selecties van de stukjes verschenen in Algemene Zaken (1995), Lopende Zaken (1998) en nu is er logischerwijs Gedane Zaken (Bert Bakker, ƒ 36,50). Wanneer is Wesseling het leukst? Als observator van simpele dingen: ‘Zelden heb ik zo verbaasd naar een krantenkop gestaard als naar die welke luidde: “Grote overwinning voor de ABC-hazen.” Het bleek bij nader inzien echter om de Ab-chazen te gaan.’
1944
‘Alle jonge meisjes van 18 tot 28 jaar zijn opgeroepen om aan de wacht te verschijnen, waar ze gecontroleerd werden door vier Nippen. Sommigen werden geen blik waardig gekeurd, anderen van boven tot beneden beloerd.’ Een dagboeknotitie van 25 februari 1944 in een Japans interneringskamp in Nederlands-Indië. De meisjes werden afgevoerd en gebruikt als ’troostmeisjes’. De notitie komt uit Vrouwenkamp Ambarawa 6. De Japanse bezetting in dagboeken (Bert Bakker, ƒ 49,50). Het is het eerste deel uit een serie die door medewerkers van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie wordt samengesteld in het kader van het Historical Research Program Japan and the Netherlands. Het programma wordt gefinancierd door de Japanse regering.
Verder…
Een verlaat boek ter gelegenheid van de herdenking van de Surinaamse onafhankelijkheid in 1975: Het Suriname-syndroom. De PvdA tussen Den Haag en Paramaribo (Bert Bakker, ƒ 36,50) door John Jansen van Galen.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
