Home Pieter Waterdrinker over zijn historische held

Pieter Waterdrinker over zijn historische held

  • Gepubliceerd op: 20 december 2017
  • Laatste update 11 apr 2023
  • Auteur:
    Alies Pegtel
  • 3 minuten leestijd
Pieter Waterdrinker over zijn historische held

Schrijver en correspondent Pieter Waterdrinker woont in Rusland. Zijn nieuwste, autobiografische roman Tsjaikovskistraat 40 is enthousiast ontvangen. Hij bewondert de laatste president van de USSR, Michail Gorbatsjov, om zijn moed tegen de gevestigde orde in te gaan.

Wanneer maakte u kennis met Michail Gorbatsjov?

‘Als eerstejaarsstudent Russisch en rechten bezocht ik Moskou en Leningrad in 1981. Brezjnev was president, alles was grauw en grijs. Ik omschrijf het in Tsjaikovskistraat 40 alsof het land van papier-maché was. Je proefde dat het communistische stelsel op apegapen lag, en daar kwam eind jaren tachtig de nieuwe president op, Michail Gorbatsjov (1931). Met zijn opkomst ben ik teruggegaan naar de Sovjet-Unie, in 1996 heb ik me er gevestigd.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Openbaarde hij zich meteen als hervormer?

‘Nee. Gorbatsjov was een pragmaticus, geen strategisch denker of idealist. Hij was leider van de communistische partij in het zuiden van Rusland, waar veel sanatoria zijn. De partijbonzen gingen daar kuren, en zo heeft hij die lui leren kennen, zo is hij opgeklommen. Gorbatsjov is een charismatisch man. Ik heb hem tweemaal ontmoet, zijn charisma heb ik zelf ervaren.’

Wat is zijn grootste wapenfeit?

‘Zijn durf om de USSR te hervormen en tegen de gevestigde orde in te gaan. Hij had kunnen voortleven als een communistische rode tsaar die alle protest en kritiek onderdrukte. Iedereen zag dat het communistische systeem op instorten stond, maar het vergde persoonlijke moed om dat te veranderen.’

‘Gorbatsjov heeft lot West-Europa bepaald’

Een held?

‘Ja. Ik ben er heilig van overtuigd dat één persoon de loop van de geschiedenis kan beïnvloeden. Toen de Berlijnse Muur in 1989 dreigde te vallen, had Gorbatsjov tanks naar Oost-Duitsland kunnen sturen; die macht had hij. Maar hij heeft dat niet gedaan. Gorbatsjov heeft in zekere zin toestemming gegeven voor het uiteenvallen van het Oostblok. Zijn beslissing heeft ook mede het lot van West-Europa bepaald.’

Voor hemzelf liep het minder gelukkig af.

‘Gorbatsjov was alleen uit op hervormingen binnen het communistische systeem. Maar de geschiedenis ging met hem aan de haal. Hij belandde in een shakespeareaanse tragedie, waarbij zijn eigen vertrouwelingen hem hebben verraden. In 1991 vertelde Boris Jeltsin dat het afgelopen was met hem door per decreet de communistische partij op te heffen in de staat Rusland.’

Zijn er parallellen met uw eigen leven?

‘Net als Gorbatsjov hoop ik zaken open te breken. In mijn geval doe ik dat met literatuur. Als schrijver beschouw ik het als mijn plicht ogen te openen. Dat gaat gepaard met weerstand, maar het zij zo.’

Alies Pegtel is historicus en journalist.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 1 - 2018

Nieuwste berichten

Studenten demonstreren tegen Trumps aanval op Harvard en andere Amerikaanse universiteiten.
Studenten demonstreren tegen Trumps aanval op Harvard en andere Amerikaanse universiteiten.
Interview

Historici in Amerika voelen angst: ‘Slavernij, gender en klimaat zijn nu verboden woorden’

President Donald Trump richt zijn vizier op universiteiten die hij ‘te woke’ vindt. Wie niet stopt met zijn diversiteitsbeleid, verliest subsidie. Zijn de Verenigde Staten nog wel het beloofde land voor wetenschappers? ‘Ik denk absoluut na over een terugkeer naar Nederland.’ Ze had in april een beurs aan moeten vragen voor haar onderzoek, maar Andrea...

Lees meer
CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud
CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud
Artikel

CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud

Langs mystieke én langs praktische weg onderzocht alchemist Jan Baptista van Helmont de mens en de wereld. Hij droomde van magische zalven en spirituele zaden en liet scheikundigen een belangrijke erfenis na. Maar zijn ideeën brachten hemzelf in grote problemen. Naar verluidt had Jan Baptista van Helmont rare, ketterse dingen beweerd. Dat het zweet van...

Lees meer
Portret Jean-Marc van Tol
Portret Jean-Marc van Tol
Interview

Jean-Marc van Tol: ‘Laat Johan de Witt op zijn sokkel staan’ 

Jean-Marc van Tol laveert al jaren tussen wetenschap en literatuur. Hij werkt aan een romantrilogie over raadpensionaris Johan de Witt. Inmiddels zijn er twee delen verschenen, Musch en Buat. Daarnaast is hij coauteur van een nieuw historisch boek over zijn held: De wereld van De Witt. ‘Historici moeten zich op feiten baseren, maar ook hun...

Lees meer
Adolf Hitler en Francisco Franco
Adolf Hitler en Francisco Franco
Beeldessay

Franco liet Hitler in de steek 

Ideologisch had de Spaanse dictator Francisco Franco veel raakvlakken met de fascisten in Duitsland en Italië. Toch koos hij tijdens de Tweede Wereldoorlog niet echt voor hen.   Het was geen geslaagde ontmoeting. Nazileider Adolf Hitler zou na afloop hebben gezegd dat hij liever een paar kiezen liet trekken dan nog een keer af te spreken...

Lees meer