Emigratie is de Nederlanders verre van vreemd: al vanaf de Gouden Eeuw kozen velen van hen het ruime sop in de hoop op een beter leven overzee. Het Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis besteedt er een themanummer aan. Vijf essays over Nederlandse emigratie overzee werpen licht op dit verschijnsel gedurende de negentiende en twintigste eeuw.
In het themanummer staat niet alleen het land van bestemming centraal, maar ook het land van herkomst. De auteurs onderzoeken de invloed vanuit Nederland op de vorming van emigrantengemeenschappen overzee, door verschillende generaties Nederlandse emigranten naar de Verenigde Staten, Canada en Australië met elkaar te vergelijken. Hoewel elk artikel een aparte groep emigranten met een andere bestemming behandelt, zijn er toch opvallende gelijkenissen te ontdekken.
Nederlandse emigranten waren aanvankelijk vaak geneigd zich in aparte gemeenschappen af te zonderen, zonder in contact te komen met Nederlanders die hun voorgingen. Dit was het resultaat van zogenoemde selectieve migratie vanuit Nederland. In de negentiende eeuw verlieten vooral andersdenkenden en -gelovigen hun geboorteland, en gemeenschappen die in Nederland al afgezonderd leefden zetten dit voort in hun nieuwe vestigingsgebied.
De tweede helft van de twintigste eeuw laat een ander beeld zien. Het aantal emigranten steeg drastisch. De migratie werd zorgvuldig gereguleerd, zowel vanuit Nederland als door de regeringen van de bestemmingslanden. Nederlanders hadden de reputatie snel te integreren, wat hen tot graag geziene gasten maakte. Onzichtbaarheid werd een typerende eigenschap. Tegelijkertijd hielden zij nog altijd stevig vast aan hun eigen geloofsgemeenschappen, scholen en huwelijkspartners.
Vooral in Australië stonden Nederlanders bekend als mensen die zich gemakkelijk aanpasten. Ze kregen dan ook eenvoudiger dan anderen toegang tot het land. Sterk van invloed op de onzichtbaarheid van de Nederlanders was het loslaten van de Nederlandse taal. Nederlandse migranten namen snel het Engels over. Voor hun eigen culturele identiteit ervoeren zij de moedertaal als minder belangrijk dan gezelligheid en Nederlands eten.
Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis
Jaargang 7 (2010) nummer 2
150 p. Aksant, € 16,00
Dit artikel is exclusief voor abonnees
