De moord op JFK

Op 22 november 1963 werd president Kennedy, gezeten in een open Lincoln Continental die langzaam over Dealey Plaza in Dallas reed, doodgeschoten door Lee Harvey Oswald, een treurige mislukkeling die in zijn leven nooit had willen deugen.

Oswald bevond zich op de zesde verdieping van het Texas School Book Depository, waar hij sinds kort werkte, en schoot met een geweer over een afstand van ongeveer 70 meter schuin naar beneden. Het geweer had hij enkele maanden eerder bij een postorderbedrijf gekocht, omdat hij van plan was zijn nutteloze leven betekenis te geven door een daad te stellen. Hij had geprobeerd een generaal te vermoorden, maar dat was niks geworden.

Meer historische context bij het nieuws? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.

Begin oktober 1963 had hij een baantje gekregen bij het boekenmagazijn, vanzelfsprekend geheel onkundig van het feit dat de president daar een paar weken later zou passeren in een open auto. Dat hij de kans kreeg vanuit een vrijwel perfecte positie de president te vermoorden was dus toeval. De route die de president zou volgen was pas een paar dagen tevoren uitgebreid in de kranten beschreven.

Van de moord bestaat een kort kleurenfilmpje dat is gemaakt door Abraham Zapruder, een toeschouwer. Oswald werd twee dagen later vermoord door Jack Ruby, toen hij werd overgebracht naar de county-gevangenis.

Een week na de moord installeerde president Johnson een commissie onder leiding van opperrechter Earl Warren, die de aanslag moest onderzoeken. Die commissie rapporteerde eind september 1964. Lang voordat dat rapport verscheen, was er al een dynamisch begin gemaakt met de eindeloze reeks van samenzweringstheorieën. Dat heeft ondertussen geleid tot meer dan duizend boeken, waarin werkelijk de gekste ideeën worden geopperd.

De commissie-Warren concludeerde dat Oswald het in zijn eentje had gedaan. Aanvankelijk overtuigde dat een meerderheid van de Amerikaanse bevolking, maar dat duurde niet lang. De lawine van waanzin die de moord ontketende, heeft tot gevolg gehad dat een ruime meerderheid van de Amerikaanse bevolking zeker meent te weten dat Kennedy het slachtoffer is geworden van een reusachtige samenzwering, wellicht de grootste en meest complexe uit de menselijke geschiedenis, en dat al het bewijsmateriaal op geniale wijze is vervalst.

Omdat vrijwel iedereen twijfelde aan de conclusie van de commissie-Warren besloot het Huis van Afgevaardigden in 1976 de zaak opnieuw te onderzoeken. Deze commissie kwam na allerlei verwarring min of meer op het laatste moment tot de conclusie dat er misschien toch sprake was van een samenzwering, zij het dat er geen personen of organisaties werden genoemd die daarbij betrokken konden zijn geweest.

In de loop der jaren hebben vrijwel alle denkbare instanties en personen de schuld van de moord gekregen. De Russen zouden het gedaan hebben, Cubanen zouden het gedaan hebben, de FBI, de CIA, extreem-rechtse activisten, het militair-industriële complex, of een geraffineerde combinatie van al deze lieden. Voor de Shakespeare-lezers was er natuurlijk maar één kandidaat: president Johnson, de enige die werkelijk voordeel van de moord had gehad.

Juist vanwege de waanzin van al die samenzweringstheorieën heb ik altijd gedacht dat de meest voor de hand liggende oplossing – namelijk dat Oswald het had gedaan – de juiste was. Wel had ik een vaag idee – product van het beeld dat ik in mijn hoofd had van Dealey Plaza – dat de moord een lastig karwei moet zijn geweest.

Een tijd geleden heb ik de situatie ter plekke kunnen bekijken. Er is daar niets veranderd en de hele locatie is verrassend kleinschalig. Als je staat waar Oswald stond (zat?), denk je onwillekeurig: dat zou mij zelfs wel gelukt zijn.

Op de plek waar Kennedy fataal is getroffen werd een wit kruis op de weg getekend. Daar zijn rond 2012 twee mensen doodgereden, omdat ze zich wilden laten fotograferen en daarbij niet op het verkeer letten.