De hotspots van achttiende-eeuws Parijs. Lekker weg in de jaren dertig. Haute couture in de Middeleeuwen. Trends zijn van alle tijden. Deze keer: de beha.
Het was steeds wat anders. Borsten moesten bol zijn, dan weer hemelpriemend, dan liefst afwezig. De beha’s voegden zich. Ze verleenden de buste de gewenste vorm, in het ene decennium gesneden als een torpedo, in een ander fungerend als opstuwend balkon, en in weer een ander zorgend voor totale pletting.
Plat was de mode na de Eerste Wereldoorlog: de lijn die het silhouet van de vrouw diende te vertonen was recht, het uiterlijk jongensachtig. De bakvis-look was in, net als het bop-kapsel, en de blote kuiten. Na de Tweede Wereldoorlog ging het juist de andere kant op. Borsten moesten nu priemen. De hemel in! Meisjes wilden lijken op sweater girls als Lana Turner en Jane Russell, en droegen allemaal een kegelbeha.
De beha is een moderne vondst: de eerste patenten op beha-achtige constructies stammen uit de laatste decennia van de negentiende eeuw. Herminie Cadolle, bijvoorbeeld, kreeg er een voor le bien-être (1889), een uit twee delen bestaand geheel waarvan het bovenste later apart zou worden verkocht onder de naam soutien-gorge, nog altijd de Franse term voor beha.
Nieuw aan de verschillende patenten was dat de borsten niet meer van onderaf werden opgeduwd, maar van bovenaf werden opgetrokken, dat de rug op wat banden na bloot was, dat er een gleuf zichtbaar was tussen de twee borsten, en dat het lichaam van de vrouw voor het eerst niet meer werd afgekneld en ingesnoerd door het korset.
De opmars van de beha ging rap. In 1907 werd in Engelse damesbladen gesproken over de brassière; in 1912 dook de term ook op in the Oxford English Dictionary. De Eerste Wereldoorlog bracht het vrouwenkorset de genadeslag toe. Vrouwen deden nu mannenwerk, en dat liet zich niet combineren met een ingeregen bestaan; het korset zorgde voor een S-bocht in de ruggengraat, naar binnen prikkende ribben, disfunctionerende longen en verzwakte spieren. Bovendien was het voor landen in oorlog onverantwoord hun metaalvoorraden voor dergelijke nutteloze apparaten te gebruiken. In 1917 verzocht het Amerikaanse ministerie van Defensie vrouwen geen korsetten meer te kopen. Met succes: de huishoudelijke metaalconsumptie verminderde hierdoor met maar liefst 28.000 ton.
Toen Ida Rosenthal, een Russische immigrante, in 1928 het nog steeds in gebruik zijnde cupmaatsysteem bedacht, ging het nog harder met de beha. De Britse Kestos-beha werd in de jaren dertig een begrip. Kestossen waren simpel doch doeltreffend, gemaakt van twee driehoeken stof en wat elastiek. Na de Tweede Wereldoorlog werden de beha’s steeds zachter, elastischer en prettiger in het gebruik. Iedereen droeg ze.
Tót de feministische golf begin jaren zeventig over het Westen spoelde. Volgens de feministen was de beha ongezond en een belemmering van de vrijheid, en diende hij slechts om de man te behagen. Weg ermee! De Dolle Mina’s riepen op tot het verbranden der beha’s, in navolging van hun Amerikaanse zusters. Madonna, provocerend zangeres in de jaren tachtig en negentig, zette de boel echter weer op zijn kop. De zangeres stookte met haar kegelvormige jaren-vijftigbeha’s meisjes op om te doen wat ze zelf wilden.
Aan of uit, dat was ook de kwestie in februari 2004. Janet Jackson zong tijdens de Superbowl het duetje Rock Your Body met Justin Timberlake. De zanger trok tijdens de tekstregel ‘I’m gonna have you naked’ aan haar kleren en ontblootte zo haar rechterborst, mét tepelring. Amerika was in shock, Jackson en Timberlake beweerden dat het allemaal niet zo bedoeld was. De truc was wat uit de hand gelopen (Jackson); het lag aan de ondeugdelijke kleding van Janet (Timberlake). Nipplegate, jawel.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
