In februari 1952 verleende koningin Juliana gratie aan de ter dood veroordeelde Duitse oorlogsmisdadiger Willy Lages (zie het artikel op bladzijde 68). Als hoofd van de Zentralstelle für jüdische Auswanderung in Amsterdam was Lages medeverantwoordelijk voor de deportatie van ongeveer 107.000 Nederlandse Joden naar de vernietigingskampen.
Juliana nam dan ook een verkeerd besluit, vindt 52 procent van de deelnemers aan dit lezersforum. ‘Iemand die zulke schurkenstreken heeft uitgehaald, verdient geen gratie,’ schrijft G.J. van der Veen. ‘Hier was maar één straf geschikt: de doodstraf.’ J. Bachas noemt Lages een ‘onmens’.
Volgens M.A. van Loon heeft Juliana met haar gratiebesluit ‘de slachtoffers en hun nabestaanden diep gekwetst’. J.T. de Heus vindt dat de koningin ‘het recht op genoegdoening aan de nabestaanden, dat in de strafmaat tot uitdrukking komt’, niet hadden mogen aantasten. Ook H.P.C. Lavrijsen suggereert dat Lages met gelijke munt had moeten worden terugbetaald: ‘De Duitsers hadden nooit van gratie gehoord.’
Andere respondenten argumenteren dat Juliana door gratie te verlenen aan Lages rechtsongelijkheid heeft bevorderd. ‘Direct na de oorlog zijn er Nederlanders zwaarder gestraft voor minder zware vergrijpen,’ schrijft P. Lendfers. Ook W.J. Duindam vindt het krom dat Lages ‘zijn gerechte straf is ontlopen, terwijl lieden zoals Mussert wel zijn geëxecuteerd.’
Onenigheid is er over de vraag of Juliana zich überhaupt met de zaak-Lages had moeten bezighouden. G. Calis vindt van niet. ‘Het koningshuis hoort zich niet te bemoeien met de rechtsgang. M. Daru schrijft: ‘Als republikein zie ik daarin een daad van Koninklijke willekeur’. Maar daar denkt M. van Daalen anders over: ‘De koningin wordt niet gekozen, dus aan haar deze bevoegdheid in dezen valt niets af te dingen. Ook niet in retrospectief.’
Dit is één argument waarom 31 procent van de forumdeelnemers het oneens is met de stelling dat de gratieverlening aan Lages een koninklijke uitglijder was. Een ander argument bestaat uit principiële afwijzing van de doodstraf. ‘Ordinaire wraakgevoelens mogen in dit soort zaken nooit prevaleren,’ vindt H. Moors. G.H.M.M. Beumer schrijft: ‘Niemand mag een ander ter dood brengen. Als Juliana dit wel had toegestaan, was het einde zoek geweest. Lages heeft levenslang gekregen en is uiteindelijk toch een wrede dood gestorven door een hersentumor.’
‘KONINGIN JULIANA HAD SS’ER WILLY LAGES NOOIT GRATIE MOGEN GEVEN’
EENS 55 %
ONEENS 31 %
GEEN MENING 14 %
Dit artikel is exclusief voor abonnees
