Vijfenzestig procent van de respondenten is het niet eens met de stelling dat het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog geheel te wijten valt aan Duitsland. ‘De Fransen loerden op wraak,’ refereert J. Post naar de Frans-Duitse Oorlog van 1871. Ook E. Blonk vindt het ‘te gemakkelijk om de gehele schuld in de schoenen van Duitsland te schuiven. Zowel Frankrijk als Engeland hebben bewust op de oorlog aangestuurd, blijkt uit recent onderzoek.’ Sommige deelnemers vinden de stelling gedateerd. ‘Welk antiek geschiedenisboek is opengeslagen voor deze stelling?’ vraagt I. van de Wijdeven zich af.
Als er dan één schuldige aangewezen moet worden, dan is het Oostenrijk, menen sommigen. ‘Oorlog was onontkoombaar op dat moment: de technologische vooruitgang en politieke verhoudingen waren recept voor conflict,’ denkt Christian Coomans. ‘Duitsland heeft de verkeerde partner gekozen. Omdat ons de Anglo-Amerikaanse versie van de oorlog is voorgeschoteld, zijn we geneigd Duitsland als agressor te zien.’
Toch vindt bijna twintig procent dat Duitsland wel degelijk het uitbreken van de oorlog valt aan te rekenen. ‘Meer dan andere Europese machten wilden de Duitsers hun positie op het wereldtoneel opeisen en veiligstellen. Een keizer met een minderwaardigheidscomplex en een oorlogszuchtige legerleiding zijn goede ingrediënten voor een explosieve situatie,’ aldus Wout Claessens. Martin Pruimers denkt dat Wilhelm de reactie van Engeland onderschatte.
Van de deelnemers die antwoordden geen mening over de kwestie te hebben, schrijven veel dat de situatie te complex was om één schuldige aan te wijzen. Conclusie: het ‘rommelde’ overal in Europa, niet alleen in Duitsland. Of, zoals S. Hobma het formuleert: ‘Ik zou het niet weten.’
Opmerkelijk:
‘De overwinnaars schetsten dit beeld om de geschiedenis naar hun hand te zetten.’
– Jaap van Deelen
EENS: 19%
ONEENS: 65%
GEEN MENING: 16%
Ga voor artikelen, filmpjes, sites, infographics en meer over de Eerste Wereldoorlog naar onze themapagina…
Dit artikel is exclusief voor abonnees
