In België is ophef ontstaan rond een monument dat Letse legionairs herdenkt die na de Tweede Wereldoorlog in kamp Vloethemveld gevangen zaten. Deze Letse soldaten dienden tijdens de oorlog in de Duitse Waffen-SS. Onlangs besteedde het Franse tijdschrift Paris-Match aandacht aan deze kwestie, waarna ook de Belgische media de zaak heeft opgepikt.
Het monument werd al in 2018 onthuld en is een creatie van de Letse kunstenaar Kristaps Gulbis. Het is een samenwerking tussen de gemeente Zedelgem en het Museum van de Bezetting in Riga. Het initiatief voor het monument komt van Pol Denys, gemeenteraadslid voor Vlaams Belang in Zedelgem. Het monument stelt een bijenkorf voor die, volgens de begeleidende tekst, symbool staat voor ‘de vrijheid in al haar aspecten’. Het aantal bijen in een bijenkorf komt volgens de Letse kunstenaar overeen met het aantal Letse krijgsgevangen in kamp Vloethemveld: 12.000. De Letse soldaten werden door de Britten in het kamp vastgezet omdat ze aan de kant van de Duitsers hadden gevochten. In totaal plaatsen de Britten hier 150.000 krijgsgevangen. Het Letse legioen, dat een onderdeel was van de Waffen-SS, bestond deels uit dienstplichtigen en deels uit vrijwilligers die tegen het Rode Leger wilden vechten. De deelname van de Letse soldaten aan de Waffen-SS blijft bij het Belgische monument onvermeld.
Volgens de gemeente Zedelgem heeft het monument niets te maken met de herdenking van SS’ers, maar gaat het over het hele krijgsgevangenkamp. Critici menen echter dat met dit monument nazicollaborateurs worden geëerd. De Amerikaanse schrijver Lev Golinkin noemde het monument in een opiniestuk in de Standaard ‘een onverdedigbare poging om nazicollaborateurs wit te wassen’. Een aantal historici heeft kritiek op het feit dat de gemeente onvoldoende onderzoek heeft gedaan naar deze gevoelige kwestie voordat het monument werd geplaatst. Vooruit-Kamerlid Vicky Reynaert uit buurgemeente Beernem heeft de gemeente Zedelgem opgeroepen het monument te verwijderen. De gemeente heeft aangegeven dat niet te willen doen, maar wel een uitgebreidere begeleidende tekst toe te willen voegen ‘in samenspraak met historische specialisten’.
Update december 2021:
Na het advies van een internationale commissie heeft de gemeente Zedelgem besloten om het monument te verwijderen. Volgens het panel, dat bestond uit 15 historici, was het monument ‘ongepast’. ‘De herinnering aan de krijgsgevangenen verdient erkenning, maar geen eerbetoon’, menen de historici.
