Home Lessen

Lessen

  • Gepubliceerd op: 16 juli 2009
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bas Kromhout
  • 2 minuten leestijd

Wie als Leidenaar in de zeventiende eeuw een conflict had met zijn echtgenoot of buurman, kon kiezen uit een scala van juridische instanties. Tegenwoordig is er de Leidse Rechtswinkel om de rechtbank te ontlasten.

Ook in de zeventiende eeuw waren de rechtbanken overbelast. Civiele zaken, zoals burenruzies en familievetes, probeerde men daarom zoveel mogelijk te laten oplossen door lagere instanties, zoals buurtheren, gilden en kerkenraden. In Leiden werden twee schepencommissies in het leven geroepen waar burgers hun conflicten aan konden voorleggen: de commissie voor burenkwesties en het college van vredemakers. Zo hoopte het Leidse stadsbestuur de civiele rechtbank, de vierschaar, te ontlasten.

In Op hoop van akkoord. Instrumenteel forumgebruik bij geschilbeslechting in Leiden in de zeventiende eeuw onderzoekt historicus Aries van Meeteren hoe de verschillende instellingen functioneerden. Van een goed werkende keten, waarbij klagers eerst bij de lagere instanties aanklopten voordat ze eventueel werden doorverwezen, bleek in de praktijk geen sprake. Volgens Van Meeteren deed de zeventiende-eeuwse Leidenaar aan juridisch shoppen: hij legde zijn geschillen voor aan de instelling waar hij het snelste resultaat verwachtte tegen de laagste kosten.

Tegenwoordig kunnen Leidenaars hun geschillen voorleggen aan de kantonrechter. De drempel naar de rechtbank is voor veel mensen echter te hoog, en het duurt soms lang voordat een zaak voorkomt. Advocaten en rechters zijn overbelast. Daarom is er de Leidse Rechtswinkel, waar mensen advies kunnen krijgen over al of niet te nemen juridische stappen. Ook kan de Rechtswinkel zelf in conflicten bemiddelen, zegt coördinator Rolf Scheubling. ‘Onze adviezen zijn niet bindend, want alleen een rechter kan een bindende uitspraak doen. Toch lossen wij de meeste geschillen zelf op. Zo ontlasten we de kantonrechter en besparen we mensen een lange en ingewikkelde procesgang.’

Behalve bij de Rechtswinkel kunnen Leidse burgers voor juridisch advies ook terecht bij het Juridisch Loket van de gemeente of bij de Burgerraadslieden. De verschillende loketten hebben hun taken strikt gescheiden, zegt Scheubling. ‘Zo wordt voorkomen dat we zaken dubbel doen. Juridisch shoppen is niet meer mogelijk.’ De Leidse Rechtswinkel behandelt voornamelijk zaken die raken aan het belasting- of familierecht. ‘Vooral na de zomervakantie komen veel mensen naar ons toe met conflicten in de relatiesfeer. Drie weken lang met z’n tweeën in de regen in een tentje zitten, dat wil wel eens tot wrijvingen leiden.’

Volgens Scheubling neemt het aantal Leidenaars dat juridische bijstand nodig heeft elk jaar toe. ‘Vorig jaar kregen wij ruim 3500 cliënten aan ons loket, en gaven wij een veelvoud aan telefonische adviezen. In de nabije toekomst willen we ook een internetloket oprichten, waar mensen vragen per e-mail kunnen stellen. Zo maken we de drempel nog lager.’

Aries van Meeteren, Op hoop van akkoord. Instrumenteel forumgebruik bij geschilbeslechting in Leiden in de zeventiende eeuw. 389 p. Uitgeverij Verloren, € 35,-

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
Interview

Waarom Trump zich beroept op een 200 jaar oude wet om Venezolanen uit te zetten

De Verenigde Staten zetten honderden immigranten op het vliegtuig naar El Salvador, waar zij zonder proces in een gruwelijke gevangenis worden geïnterneerd. Trump gebruikt daarvoor de omstreden Alien Enemies Act, een wet uit 1798. Die was oorspronkelijk bedoeld om vijandelijke buitenlanders uit te zetten in tijden van oorlog, maar werd in de Eerste Wereldoorlog al...

Lees meer
De Nationale Dodenherdenking in 2014
De Nationale Dodenherdenking in 2014
Recensie

Herdenking van de Tweede Wereldoorlog is al tachtig jaar gevoelig

In 2001 opende Chris van der Heijden zijn ophefmakende boek Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog met de even briljante als provocatieve zinnen: ‘Eerst was er de oorlog, daarna het verhaal van die oorlog. De oorlog was erg, maar het verhaal maakte de oorlog nog erger’. Deze zinnen schoten me te binnen, al lezend...

Lees meer
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Onderzoek

Onderzoekscommissie wilde bewust niet weten hoe corrupt prins Bernhard daadwerkelijk was

De commissie die moest uitzoeken of prins Bernhard smeergeld aannam van Amerikaanse vliegtuigbouwbouwers, heeft haar werk niet goed gedaan. Dat concludeert historicus Philip Dröge in Historisch Nieuwsblad. Dröge baseert zich op het onlangs geopenbaarde archief van de toenmalige secretaris, Ad Geelhoed. De commissie had sterke aanwijzingen dat de prins nog corrupter was dan gedacht, maar...

Lees meer
Pius IX latere leeftijd
Pius IX latere leeftijd
Interview

Zieke paus Franciscus herinnert aan een paus die de macht verloor, maar zielen won

De wankele gezondheid van paus Franciscus is al wekenlang wereldnieuws. Waarom? Historicus Jeroen Koch vertelt hoe Franciscus’ verre voorganger paus Pius IX er in de negentiende eeuw in slaagde om van het Vaticaan een symbolisch en mythisch instituut te maken, in een tijd waarin de paus juist zijn wereldlijke macht verloor. Jeroen Koch, die samen...

Lees meer