Lessen uit het verleden: Neptune-vliegtuigen boven het Binnenhof

Defensiepersoneel voert momenteel actie tegen de bezuinigingen op de krijgsmacht. Commandant der Strijdkrachten Peter van Uhm heeft echter verzekerd dat Nederlandse militairen een democratisch besluit altijd zullen respecteren. Protestacties bij defensie liggen gevoeliger dan in andere sectoren, zegt Jan Hoffenaar, hoofd Onderzoek aan het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) in Den Haag.

‘Op 17 september 1975 vlogen vier vliegtuigen van het type Neptune laag over het Binnenhof. Het geraas was goed te horen in de Tweede Kamer, waar juist op dat moment werd gedebatteerd over bezuinigingen op de marineluchtvaartdienst. Politici waren verontwaardigd over deze protestactie. Zoiets was ongehoord in de naoorlogse geschiedenis van de krijgsmacht.

Arbeidsprotest door militairen was tot in de jaren vijftig zeldzaam. De strenge hiërarchische opvattingen in de krijgsmacht lieten niet toe dat zij hun stem verhieven. Maar vanaf de tweede helft van de jaren zestig werden militairen steeds meer beschouwd als normale burgers met dezelfde rechten en plichten. Er kwam meer georganiseerd overleg en militaire vakbonden timmerden flink aan de weg. Vooral de Vereniging van Dienstplichtige Militairen ageerde soms luidruchtig tegen zaken als verboden lange haardracht en de groetplicht.