Zo’n 150.000 Fransen hebben op 26 mei jongstleden in Parijs gedemonstreerd tegen de legalisering van het homohuwelijk. Het was al de derde massabetoging op rij. In januari gingen zelfs 340.000 mensen de straat op. Hoe komt het dat het homohuwelijk in Nederland en andere westerse landen vrij geruisloos is ingevoerd, maar in Frankrijk massaal protest ontmoet?
Henk Wesseling, emeritus hoogleraar algemene geschiedenis en Frankrijk-kenner bij uitstek, is niet verbaasd. ‘Frankrijk heeft in sommige opzichten een progressief imago, maar in de kern is het land conservatief. Nederlanders kijken altijd naar Parijs en niet naar de andere 90 procent, die bestaat uit platteland. In de Provence zijn wel linkse gebieden, maar verder is de Franse bevolking overwegend rechts georiënteerd.
In de afgelopen honderd jaar werd Frankrijk meestentijds door rechtse partijen geregeerd. Een uitzondering was in de jaren dertig de zogenoemde Volksfront-regering onder leiding van de Joodse socialist Léon Blum. Die kreeg felle reacties, soms vermengd met antisemitisme.
Sinds de stichting van de Vijfde Republiek in 1958 heeft Frankrijk maar één socialistische president gehad, namelijk François Mitterrand. Toen hij wilde tornen aan de subsidies voor het bijzonder onderwijs, leidde dat tot nog grotere protesten dan nu tegen het homohuwelijk. Mitterrand moest zijn plan laten varen. In Frankrijk spreekt men dikwijls met verbazing over het Nederlandse euthanasiebeleid. Voormalig president Jacques Chirac noemde Nederland een “narcostaat” vanwege de liberale drugswetgeving, die het Fransen mogelijk maakte in ons land softdrugs te kopen.
Wat mij aan de gang van zaken rond het homohuwelijk verbaast is dus niet het protest, maar het feit dat de senaat de legaliseringswet heeft goedgekeurd. In de senaat is namelijk het platteland sterk vertegenwoordigd, waardoor er van oudsher meestal een conservatieve meerderheid is.
Frankrijk is een geseculariseerd land. Het hanteert de meest strikt denkbare scheiding van Kerk en Staat. Deze scheiding is onaantastbaar. Toch is Frankrijk nog steeds een katholiek land. Hoewel de godsdienstigheid van de Fransen de afgelopen decennia sterk is afgenomen, net als die van de Nederlanders, hechten zij veel sterker nog aan de uiterlijkheden. Ze laten hun kinderen op grote schaal Eerste Communie doen, ook als ze niet meer naar de kerk gaan. Trouwen ze, dan is het echte feest in de kerk, niet op het stadhuis.
Traditionele waarden rond het huwelijk worden nog door veel Fransen beleden. Niet dat ze zich daar allemaal keurig aan houden. Frankrijk is in dit opzicht een hypocriet land. Iedereen weet van de erotische escapades van politici, maar daar wordt over gezwegen. In de pers lees je er niets over. Dat is overigens een stuk beter dan de Engelse schandaalpers.
Ik denk dat veel Fransen moeite hebben met het homohuwelijk, maar dit alleen is onvoldoende verklaring voor de protesten. In Frankrijk is alles politiek en worden alle kwesties geduid in termen van links of rechts. Nooit eerder scoorde een president al na een jaar regeren zo laag in de opiniepeilingen als François Hollande, de eerste socialistische president sinds Mitterrand. Het lukt hem niet de beloofde verandering te brengen. De werkloosheid is erg hoog.
Het homohuwelijk fungeert als kristallisatiepunt voor de onvrede. En demonstreren zit de Fransen in het bloed. Maar het zal niets uithalen, want de legaliseringswet is al in werking getreden. De eerste huwelijken tussen homoseksuelen zijn inmiddels gesloten. Daarom hoeft ook niemand echt bang te zijn dat het Front National van het protest zal profiteren. Over een paar maanden is het effect voorbij.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees