De leeftijd waarop alcohol mag worden gekocht, is op 1 januari verhoogd van zestien tot achttien jaar. Als jongeren onder de achttien worden betrapt met alcohol, zijn ze strafbaar. De nieuwe wetgeving moet overmatig drankgebruik onder jongeren tegengaan en de bijbehorende gezondheidsschade.
Jaap Verheul, universitair docent cultuurgeschiedenis en American studies aan de Universiteit van Utrecht, heeft zo zijn twijfels over de effecten. ‘Met de verhoogde leeftijdsgrens komt Nederland eindelijk in lijn met de rest van de wereld, want mondiaal gezien is de gemiddelde leeftijd voor alcoholconsumptie achttien jaar. In de Verenigde Staten geldt sinds 1984 een verbod op het kopen en nuttigen van alcohol onder de 21, maar dat is uitzonderlijk.
De Amerikanen houden strikt de hand aan de wetgeving, waardoor het voor mensen onder de 21 jaar moeilijk is om alcohol te kopen. Dat valt op in het openbare leven; in cafés zie je geen dronken studenten zoals hier. Dat neemt niet weg dat in de dorms op de campussen ontzettend veel wordt gedronken. Alle universiteiten voeren een streng anti-alcoholbeleid, maar het grote probleem is: hoe handhaaf je de regels?
Wat achter gesloten deuren gebeurt, valt lastig te controleren. Er is ook grote schroom om achter de voordeur te kijken omdat het recht op privacy voor Amerikanen heel zwaar weegt; de overheid heeft volgens hen niets te zoeken in huiselijke kring. Het gebeurt dan ook vaak dat jongeren thuis indrinken voordat ze naar een feest gaan.
Het idee dat Amerikanen over het algemeen puriteinser denken over alcohol is een mythe. Door de geschiedenis heen verliep het drankgebruik in golven. In de eerste helft van de negentiende eeuw werd in de Verenigde Staten bijvoorbeeld verschrikkelijk veel gezopen, wel vier keer zoveel als nu.
De Amerikaanse koloniën waren al een grote exporteur van tabak en drank, met name rum. De grote alcoholconsumptie had overigens ook een praktische oorzaak, zuiver drinkwater was niet altijd beschikbaar en uit gezondheidsoverwegingen was het hygiënischer om zelf bier te brouwen.
De mate van alcoholconsumptie hangt ook in de Verenigde Staten nauw samen met de stijgende welvaart. In reactie op de grote hoeveelheden alcohol die werden genuttigd, met alle bijkomende problemen zoals alcoholisme en andere sociale ellende, ontstond in het midden van de negentiende eeuw een droogleggingsbeweging.
Vrouwen waren daarin het fanatiekst, sommigen gingen de kroegen in en sloegen klanten de glazen uit de handen. Op andere terreinen van het openbare leven hadden vrouwen weinig in te brengen, maar in de geheelonthoudingsbewegingen konden ze zich maatschappelijk manifesteren en hervormingen in gang zetten.
Naar aanleiding van de Eerste Wereldoorlog werd zelfs een amendement op de grondwet ontworpen dat in 1920 in werking trad. Hiermee werd alcohol helemaal verboden, een unicum. Franklin Delano Roosevelt heeft dit verbod weer opgeheven, omdat het onmogelijk te handhaven viel en tot een explosie van georganiseerde misdaad had geleid.
De huidige federale alcoholwetgeving werd ingevoerd door Ronald Reagan, die hiermee een ethisch reveil wilde inzetten in reactie op het losbandige drankgebruik in de jaren zestig en zeventig. De afzonderlijke staten zijn niet verplicht om de federale wetgeving te handhaven, maar doen ze het niet, dan raken ze tien procent van hun federale budget kwijt bestemd voor onderhoud van de snelwegen. Puerto Rico en de Maagdeneilanden, die als gebied onder gezag van de VS vallen, vinden alcohol kennelijk belangrijker dan wegen, en hanteren de leeftijdsgrens van 21 jaar niet.
Of het effect sorteert om alcohol onder een bepaalde leeftijd te verbieden is de vraag, maar gezien de serieuze gevaren van alcoholgebruik en -misbruik door minderjarigen kan het geen kwaad dat ze zich door het stellen van een leeftijdgrens bewuster worden van de gevaren.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
