Een ‘zwarte schande’ noemden de Duitsers het stationeren van zwarte Franse soldaten in 1919 in het Rijnland. Dat werd bezet om Duitsland te dwingen het Verdrag van Versailles na te leven. Door de Duitsers werd dit op zich al als een vernedering ervaren, laat staan dat Frankrijk hiervoor kleurlingen gebruikte.
Dick van Galen Last schrijft in zijn proefschrift De zwarte schande dat Frankrijk tijdens de Eerste Wereldoorlog zwarte soldaten uit de koloniën inzette. Vanwege de gelijkheidsdoctrine van de Franse Revolutie werd dat vanzelfsprekend gevonden. De meeste Duitsers daarentegen ervoeren de inzet van zwarte militairen als een inbreuk op de ‘blanke solidariteit’ en waren fervente aanhangers van het biologisch racisme. Bloedvermenging met het Duitse ras moest absoluut voorkomen worden. Groot-Brittannië nam een tussenpositie in: daar moest de koloniale bevolking de blanke arbeiders vervangen zodat die voor het front beschikbaar kwamen. Zwarten zouden immers het prestige van het Britse leger schaden, zo was de gedachte.
Duitsland lanceerde dan ook een openlijk racistische campagne, waarin de in het Rijnland gestationeerde gekleurde Franse soldaten werden beschuldigd van verkrachting, bandeloosheid, het besmetten van de bevolking met geslachtsziektes en het verontreinigen van Duits bloed. Ook de Britse journalist Edmund Dene Morel, die zich eerder juist had verzet tegen vooroordelen over zwarten, zwengelde de discussie aan met zijn artikelen over de ‘zwarte plaag’.
Duitsland stelde zo niet alleen Frankrijk in een kwaad daglicht, maar schiep ook negatieve verwachtingen over het gedrag van de donkere troepen. In Europa werd de koloniale elite bang voor eventuele sociale onrust in de wingewesten, ook omdat het blanke imago door de bloedige loopgravenoorlog was beschadigd.
Politieke gevolgen van de Duitse ‘zwarte schande’-campagne bleven uit, aldus Van Galen Last. Alle geruchten bleken verzonnen. Op de lange termijn had de Afrikaanse deelname aan de Eerste Wereldoorlog wel verstrekkende gevolgen: de reputatieschade van het Westen en de nieuwe assertiviteit van de Afrikaanse veteranen leidden uiteindelijk tot politieke emancipatie van de koloniën.
Dick van Galen Last
De zwarte schande. Het debat over de inzet van zwarte soldaten in Europa 1914-1922
406 p. Uitgegeven in eigen beheer