Kim Putters, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad, bewondert Nelson Mandela om zijn strijdlust, bescheidenheid en leiderschap.
Wanneer hoorde u voor het eerst over Nelson Mandela?
‘Mijn meester op de lagere school vertelde ons over de raciale segregatie in Zuid-Afrika. Met de klas hebben we stevig gediscussieerd over apartheid; ik schaamde me plaatsvervangend dat het een Nederlands woord is. Dé strijder tegen de apartheid was natuurlijk ANC-activist Nelson Mandela (1918-2013). Het maakte diepe indruk op me dat hij al sinds 1963 gevangenzat.’
Wat raakte u zo?
‘Ik vind het zeer bewonderingswaardig dat hij moreel ongebroken bleef, ondanks de ontberingen van zijn gevangenschap op Robbeneiland. Moet je nagaan: tijdens de dwangarbeid die hij moest verrichten in een kalkgroeve raakten zijn ogen verblind door het felle zonlicht en zijn knieën blijvend beschadigd. Gedurende mijn hele jeugd heb ik het nieuws over Mandela gevolgd.’
Wat maakt Mandela tot een held?
‘Een uitzonderlijke combinatie van strijdvaardigheid, bescheidenheid en het besef dat verandering stap voor stap gaat. Dat er in Zuid-Afrika nooit een burgeroorlog is uitgebroken is een wonder, en dat is grotendeels aan Mandela te danken. Als eerste zwarte president van Zuid-Afrika zorgde hij er in 1994 voor dat er een vredige overgang plaatsvond van het apartheidssysteem naar een parlementaire democratie.’
Dankzij Mandela brak er nooit een burgeroorlog uit
Wat was het hoogtepunt uit zijn leven?
‘Dat is ongetwijfeld het moment dat hij in 1990, met zijn vuist in de lucht, na 27 jaar gevangenschap met Winnie Mandela de gevangenispoort uit liep, de vrijheid tegemoet.’
En een minder moment?
‘Naast zijn gevangenschap denk ik dat het Mandela diep heeft teleurgesteld dat het hem niet is gelukt de problemen van Zuid-Afrika op te lossen. Er is nog steeds veel armoede en geweld in het land. Het racisme is minder geworden, maar niet verdwenen. Mandela heeft wel geprobeerd veranderingen te bewerkstelligen; dankzij hem heeft iedere Zuid-Afrikaan bijvoorbeeld een spaarrekening. Veel Zuid-Afrikanen gaven hun salaris in één klap uit. Hij wilde ze aanzetten tot spaarzaamheid, maar deze poging om een cultuursomslag te bewerkstelligen was niet zeer succesvol.’
Zijn er raakvlakken met uw eigen leven?
‘Mandela’s speeches vind ik prachtig. Ik heb een mooie verzamelbundel van zijn redes. Het knappe is dat hij in zijn speeches een taal wist te vinden waarmee hij zelfs de mensen die diametraal tegenover hem stonden wist te verbinden. Elke vergelijking met deze grote man gaat vanzelfsprekend mank, maar als ik weer eens een lezing moet houden, laat ik me graag door zijn voorbeeld inspireren.’
