Kamerplantjes

Het standpunt dat links en rechts veroudere begrippen zijn deel ik niet. Sterker nog: ik zie een steeds scherper onderscheid tussen links en rechts. Zo ben ik ervan overtuigd dat de kweekplant rechts is en de weegbree, het helmgras en andere wilde planten links. Deze overtuiging is geworteld in de geschiedenis. Eind negentiende eeuw was er sprake van een beschavingsoffensief waarbij welgestelde nette mensen de arbeidersklasse zaadjes en kamerplantjes in de maag splitsten. Als het voetvolk iets had om aandacht aan te besteden, om te verzorgen, zou het ooit bijna net zo netjes worden als de initiatiefnemers zelf, was de gedachte.

        Het idee kwam van de Amsterdamse dominee M.A. Perk, vader van Jacques. Deze `Floralia-beweging’ meende openhartig dat `minder ontwikkelden’ door met die plantjes in de weer te zijn `het materieele, dat zich op zooveele noodlottige wijzen hen openbaart’ konden bestrijden. Het stekkie als opium voor het volk. Dat bleek deels succesvol te zijn. Mies met de Karabies zette ook een geranium in de vensterbank, maar het meer bewuste deel van de arbeidersklasse trok `de vrije natuur’ in.
        Zelf heb ik daar nog een staartje van meegemaakt. Ik was begin jaren zestig korte tijd lid van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie, de NJN. Die club was formeel neutraal, maar stond destijds – en staat misschien nog steeds – links van de PvdA. Op sociaal-democraten keken we neer; dat waren een soort collaborateurs. Wij zongen strijdliederen als `Banjera Rossa’. Overigens, de vogelaars onder de NJN’ers waren weer wat linkser dan de plantenliefhebbers – vrijheid versus gebondenheid, vermoedelijk.
        Inderdaad, de padvinderij trok ook de natuur in, terwijl die organisatie toch duidelijk rechts was. Maar wat deden padvinders in de natuur? Ze legden er knopen en ze bouwden er hutten. Ze temden de natuur. Padvinders konden zich best thuis voelen in de Keukenhof; NJN’ers zag je daar niet – net zomin, denk ik, als nu op de Floriade.
        De Floriade is rechts. Twintig jaar geleden maakte ik deel uit van het Wijkopbouworgaan Bijlmermeer, een organisatie gedomineerd door blanke sociaal-democraten en communisten. In 1982 werd in Zuidoost de Floriade geopend, en wij van het Wijkopbouworgaan vonden het maar een belachelijke vertoning. De uitnodiging voor de opening lieten we passeren. Als attentie stuurden we een bloemetje; daar hadden we lol in.
        Ik weet: een politieke peiling onder de bezoekers van de huidige Floriade levert een meerderheid op voor de VVD en Fortuyn, terwijl zo’n enquête bij de Hoge Veluwe tot een linkse meerderheid leidt. Het CDA scoort bij beide onderzoeken zo’n twintig procent. Uiteraard zijn de jongeren in beide enquêtes sterk ondervertegenwoordigd.
        Enige tijd geleden kwam ik in contact met de voormalige BVD-medewerker Jan van den Ende. Wat bleek? Hij was lid geweest van de NJN. Mijn wereldbeeld wankelde even, maar wist zich te herstellen. Van den Ende was namelijk een erg goede BVD’er geweest, die zich heel redelijk wist te verplaatsen in het dagelijks leven en het gedachtegoed van de doorsnee-links-radicaal. Die wijsheid heeft hij ongetwijfeld in de NJN opgedaan. Thans houdt hij zich weer intensief met vogels bezig. Ik denk dat hij PvdA stemt.