Forum voor Democratie telt veel jonge, hoogopgeleide leden. Wat beweegt hen om zich aan te sluiten bij een radicaal-rechtse partij? Docent nieuwste geschiedenis Daniël Knegt (UvA) trekt een parallel met de jaren dertig, toen het fascisme aantrekkingskracht uitoefende op jonge denkers.
Waarom is Forum aantrekkelijk voor jonge intellectuelen?
‘Er is in Nederland geen alternatief voor intellectuele jongeren met rechts-radicale ideeën. PVV-leider Geert Wilders bepaalt alles binnen zijn partij zelf en heeft een broertje dood aan intellectueel gedoe. Thierry Baudet beslist bij Forum ook alles zelf, maar wil wel graag mensen aan zich binden. Voor jongeren met gevaarlijke ideeën is hij een identificatiefiguur die belichaamt wat zij zelf willen zijn: succesvol en compromisloos.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Kozen jonge intellectuelen in het verleden vaker voor radicaal-rechts?
‘In de jaren dertig sloten veel jongeren zich aan bij fascistische bewegingen, bijvoorbeeld in Frankrijk. Wel waren ideeën over omverwerping van de gevestigde orde destijds meer verdeeld over links en rechts. Als je jong en revolutionair was, kon je bij zowel de communisten als de fascisten terecht. In de jaren zestig verschoof het zwaartepunt naar links; extreem-rechts was zodanig in diskrediet gebracht dat het zijn aantrekkingskracht verloor. Inmiddels heeft juist rechts de systeemkritiek naar zich toe getrokken.’
Waarom radicaliseren jonge intellectuelen?
‘Onvrede over het eigen leven is een constante. In de jaren twintig en dertig projecteerden intellectuele aanhangers van het fascisme vaak hun zelfhaat en persoonlijke frustraties op de maatschappij. Mensen die lui waren of hun tijd verdeden met drank en drugs, legden de schuld bij de “decadente” maatschappij. Maar de jonge, intellectuele aanhang van Forum kunnen we niet alleen op psychologisch of individueel niveau verklaren. Die is ook inhoudelijk: de ideeën van de partij zijn aantrekkelijk voor bepaalde jonge denkers.’
Franse voorbeelden
Volgens Knegt baseert Baudet een deel van zijn ideeën op het gedachtegoed van Franse denkers. ‘Je hoeft geen ingewikkelde stappen te zetten om Baudet te linken aan fascistische ideeën, want die heeft hij bij de bron gezocht. Baudet heeft bijvoorbeeld veel bewondering voor Maurice Barrès, een Franse intellectueel uit de late negentiende eeuw. Barrès ontwikkelde een aantal ideeën die centraal kwamen te staan in het fascisme. Hij was bijvoorbeeld een wegbereider van het organisch nationalisme: het idee dat de natie een orgaan is dat ziek kan worden door vreemde invloeden.’
Maurice Barrès, 1916.
