Home Panamakanaal was een eeuwenoud idee

Panamakanaal was een eeuwenoud idee

  • Gepubliceerd op: 28 augustus 2014
  • Laatste update 04 feb 2025
  • Auteur:
    Geertje Dekkers
  • 3 minuten leestijd
Enorme sluizen Panamakanaal

Eeuwenlang droomden schippers van een snelle route van de Atlantische naar de Stille Oceaan. Er lagen plannen voor een kanaal tussen Noord- en Zuid-Amerika, maar die leken onhaalbaar. Tot de Amerikanen zich ermee bemoeiden.

Op 15 augustus 1914 voer de SS Ancon van de Atlantische naar de Stille Oceaan via een gloednieuwe shortcut: het Panamakanaal. Tijdens de aanleg van de tachtig kilometer lange verbindingsroute had het stoomschip cement en arbeiders vervoerd en nu mocht het officieel als eerste passeren. Er zouden talloze andere schepen volgen, want de doorgang via het kanaal betekende een enorme tijdsbesparing voor transport over zee. Een schip dat van New York naar Los Angeles voer, hoefde niet langer via Kaap Hoorn, maar kon ruim 7000 kilometer noordelijker de route door Panama nemen.

Vooral in de begintijd van de bouw van het Kanaal was het werk voor de arbeiders onmenselijk zwaar.
Vooral in de begintijd van de bouw van het Kanaal was het werk voor de arbeiders onmenselijk zwaar.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Het idee van een kanaal tussen Noord- en Zuid-Amerika was ten tijde van de opening al eeuwen oud. In september 1513 had de Spaanse Vasco Núñez de Balboa al gezien hoe smal de Panamese landengte was, toen hij als eerste Europeaan van de oost- naar de westkant trok. En in 1534 had keizer Karel V laten verkennen of ter plekke een snelle verbinding mogelijk was richting Oost-Indië. Maar technisch gezien was een kanaal door het woeste, bergachtige landschap toen nog te hoog gegrepen.

Achtergelaten Franse machinerie bij het Panamakanaal.
Achtergelaten Franse machinerie aan de oevers van het Panamakanaal.
Om te voorkomen dat arbeiders het Panamakanaal de rug toekeerden, werden degelijke woningen, scholen en een bakkerij gebouwd.
Om te voorkomen dat arbeiders het Panamakanaal de rug toekeerden, werden degelijke woningen, scholen en een bakkerij gebouwd.

Drieënhalve eeuw later leek dat anders te liggen. In 1881 deed Frankrijk een poging om een kanaal te graven. Het project stond onder leiding van Ferdinand de Lesseps, die eerder indruk had gemaakt met de aanleg van het Suezkanaal. Maar het van oorsprong vulkanische landschap in Panama bleek al snel moeilijker te bedwingen dan het gebied rond Suez. Daar kwam bij dat het ontwerp erg ambitieus was. Het kanaal moest op zeeniveau komen, om het bouwen van sluizen te voorkomen. De Lesseps en zijn mannen moesten daarom gigantisch veel grond afgraven, en dat alles in de warme, vochtige jungle, waar de werklui massaal bezweken aan malaria en gele koorts.

Lesseps durfde het Panamakanaal aan.
Ferdinand de Lesseps durfde de bouw van een kanaal aan.
Malaria vormde een continue gevaar tijdens de bouw van het Panamakanaal.
Malaria vormde een continue gevaar tijdens de bouw van het Panamakanaal.

De Fransen vertilden zich aan het project en moesten het eind negentiende eeuw opgeven. Dat het ambitieuze plan toch doorging, was te danken aan Theodore Roosevelt, die in 1901 president werd van de VS. Hij realiseerde zich dat zijn land veel baat zou hebben bij een snelle bootverbinding tussen oost en west en wist het Congres te bewegen de Franse onderneming over te nemen.

Spaanse arbeiders
Spaanse arbeiders bij het Panamakanaal.

Amerika – supermacht in opkomst – slaagde waar de Fransen faalden, en nog sneller dan gepland ook. Oorspronkelijk hoopten de Amerikanen het kanaal in 1916 te voltooien, maar de SS Ancon kon er al in 1914 door varen. Daarbij passeerde het schip zeer imposante sluizen, want de Amerikanen hadden van de Franzen geleerd dat het overbruggen van de hoogte met sluizen verreweg te prefereren viel boven het graven van een doorgang op zeeniveau.  

De SS Ancon opent officieel het Panamakanaal.
De SS Ancon opent officieel het Panamakanaal.

Openingsbeeld: Met enorme sluizen kon het hoogteverschil van het Panamese vasteland overbrugd worden.

Nieuwste berichten

Bendeleden in Wilmington
Bendeleden in Wilmington
Artikel

Frederik van Eeden duldde racisme in Amerika

De idealist Frederik van Eeden begon in 1909 een nieuwe landbouwkolonie in de Amerikaanse staat North Carolina. Daarbij kreeg hij hulp van de schatrijke white supremacist Hugh MacRae, die betrokken was bij een racistische staatsgreep. Waarom ging Van Eeden toch met hem in zee?  In 1909 gaat arts, psychiater, schrijver en idealist Frederik van Eeden...

Lees meer
Canadese Week op een Amsterdamse school
Canadese Week op een Amsterdamse school
Artikel

Waarom het experiment om iedereen Engels te leren mislukte

Nederland moest vooruit in Europa. Daarom moest iedereen Engels leren, vond de Arnhemse PvdA-voorman Herman Koch. Het kwam in zijn stad in 1958 tot een experiment op lagere scholen – dat al snel vastliep. ‘Good morning, meneer!’, ‘Good morning, children!’ De begroeting tussen de kinderen van de derde klas van de openbare lagere school aan...

Lees meer
Zicht op Maastricht, 1581.
Zicht op Maastricht, 1581.
Nieuws

Politieke grenzen zorgden voor andere bouwstijl

Huizen in Maassteden als Maastricht, Sittard, Roermond en Venlo vertoonden tussen 1200 en 1600 opvallende verschillen. Die vielen in belangrijke mate samen met de politieke grenzen, zo betoogt Birgit Dukers in haar proefschrift Bouwen langs de Maas, waarop ze onlangs promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam. De huidige provincie Limburg was in de late Middeleeuwen...

Lees meer
Tussen de kermiswagens. Schilderij door Otto Eerelman, circa 1900-1918.
Tussen de kermiswagens. Schilderij door Otto Eerelman, circa 1900-1918.
Beeldessay

Woonwagenbewoners hebben liever een huis op wielen

Tienduizenden mensen willen niet in een huis, maar in een woonwagen leven. Dat leidt al eeuwen tot discriminatie en tot strijd met de overheid, die hun vrijheid steevast probeert in te perken.   In Nederland hebben ook altijd mensen gewoond zonder vaste verblijfplaats. In de Middeleeuwen waren dit reizende handelaren of mensen met een specialistisch beroep....

Lees meer