Home In beeld: Het succes van de Hanze

In beeld: Het succes van de Hanze

  • Gepubliceerd op: 8 november 2011
  • Laatste update 13 apr 2023
  • Auteur:
    Annemarie Lavèn
  • 2 minuten leestijd
In beeld: Het succes van de Hanze

Boetes die hun uitwerking missen, harde afspraken die een wassen neus blijken, uiterst trage besluitvorming, gebrek aan een sterke leider en tegengestelde regionale belangen. De Europese landen hebben momenteel de grootste moeite een eensgezind economisch beleid te vormen. 700 jaar geleden kampte de Hanze met dezelfde hindernissen. Toch bleek het verbond in staat om eeuwenlang de handel te laten floreren.

Samen sta je sterk. Dat is het uitgangspunt van de Hanzes en koopmangildes die in de middeleeuwen ontstaan. De meest succesvolle is de Duitse Hanze. De eerste keer dat de naam voorkomt is in een oorkonde uit 1282. Daarin legt de stad Londen een overeenkomst vast met Duitse handelaren.

Het is de Duitse kooplieden voor de wind gegaan. Ze hebben de concurrentie van de Russen en Scandinaviërs afgeschud en domineren al snel de gehele Oostzeehandel. Nieuwe markten lonken, zoals Engeland, waar wol, lood en tin te verkrijgen is. Of het verstedelijkte Vlaanderen, dat laken in overvloed heeft, of Noorwegen, dat zijn boter en stokvis graag ruilt voor graan.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.

Elke uithoek in middeleeuws Europa maakt producten en heeft producten nodig. De Hanzekooplieden vormen de spil van deze goederenstroom. Om hun belangen in het buitenland te behartigen richten ze handelskantoren op. Vreemde overheden hebben baat bij de komst van de kooplieden, want die brengen een flinke stroom geld in het laatje. Ze bieden ze daarom bescherming tegen plunderaars en privileges, zoals vrijstelling van tolplicht.

Kooplieden uit tal van steden sluiten zich bij elkaar aan om zo gunstigere afspraken af te kunnen dwingen bij de buitenlandse besturen. Gedragscodes worden vastgelegd, en regelingen getroffen om bijvoorbeeld risico’s op verlies van schip en koopwaren op te vangen. Zijn het eerst vooral individuele kooplieden die zich bij de Hanze aansluiten, in de veertiende eeuw nemen stadsbesturen de economische belangenbehartiging van de handelaren over. Zo ontstaat een fijnmazig en bijzonder machtig netwerk van steden.

De Hanze kent maar weinig structuur. Het is een los verband van steden en kooplieden met belangen: soms dezelfde, soms botsende. Minder dan eens per jaar komen ze bijeen. Steden die zich niet kunnen vinden in de gemaakte afspraken komen niet opdagen, verlaten vroegtijdig de vergadering of negeren de overeenkomsten gewoonweg. Harde afspraken ontbreken, maar desondanks floreert de Noord-Europese handel als nooit te voren. De kracht van de Hanze schuilde in haar flexibiliteit.

Kijk ook op de themapagina over de Hanze.