Home Hofroddels en het Vrouwtje van Stavoren

Hofroddels en het Vrouwtje van Stavoren

  • Gepubliceerd op: 23 juni 2009
  • Laatste update 11 apr 2023
  • Auteur:
    Annemarie Laven
  • 4 minuten leestijd
Hofroddels en het Vrouwtje van Stavoren

Volksverhalen zijn niet aan grenzen gebonden. De Vliegende Hollander stamt eigenlijk uit Engeland, Hansje Brinker is door de Amerikanen bedacht en de melodie van het Wilhelmus komt van de Fransen. Toch zijn deze verhalen stevig verankerd in de Nederlandse volkcultuur. Deze cultuur van het dagelijks leven heeft nu ook een eigen canon: de canon met de kleine c.

De samenstellers van deze nieuwe canon reageren op de – zoals zij dat noemen – deftige Canon van Nederland, zoals die is vastgesteld door de commissie onder leiding van Frits van Oostrom. De variant met de kleine c is bedoeld als verrijking van deze officiële Canon. Centraal staan volksverhalen, liederen en getuigenissen uit de mondelinge overlevering. De kleine canon richt zich daarnaast ook op de volkskundige schriftcultuur en op beeldcultuur.

De opmaak van de website doet sterk denken aan die van de ‘grote canon’. Vrolijke uitgeknipte illustraties slingeren langs een tijdlijn. Als je op een plaatje klikt opent [? opent zich] eerst een algemene inleiding, om de lezer enige historische context te bieden.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Vervolgens volgt de bron zelf, inclusief een toelichting en verwijzingen naar meer informatie. Bezoekers kunnen online een reactie plaatsen, maar dat is tot nog toe slechts sporadisch gedaan.

De ‘kleine canon’ is een samenwerkingsverband tussen het Documentatie- en Onderzoekscentrum Volksverhalen van het Meertens Instituut en de leerstoel Nederlandse Etnologie van de Universiteit van Amsterdam. Op dinsdag 7 oktober aanstaande verschijnt ook het bijbehorende boek Canon met de kleine c.

De samenstellers hebben geprobeerd buiten de grenzen van het toch altijd wat dominante Holland te kijken – een van de kritieken op de officiële canon was dat Holland te veel aandacht kreeg. In de canon met de kleine c teisteren kozakken met hun kleine snelle paardjes Overijssel, doet een minnedichter Limburgse harten smelten, stort het Vrouwtje van Stavoren de eens zo rijke handelsplaats aan de Zuiderzee in onheil en graaft Wilibrordus overal in het land zijn putten.

Natuurlijk mag de hofcultuur niet ontbreken. Een mooi voorbeeld is het lemma ‘Hofroddels’. Uiteraard werd er ook in de negentiende eeuw flink geroddeld over het koningshuis. Grote pechvogel is Marianne, de jongste dochter van koning Willem I. Ze is uitgehuwelijkt aan Albert van Pruisen, en hij gaat vreemd bij de vleet. De commissaris van de politie schrijft een brief over de precaire kwestie en besluit daarom geheimschrift te gebruiken. Hij vervangt belastende woorden als ‘een allergemeenst bordeel’ door cijfers en schrijft die op een apart blaadje. Mocht een van de beide brieven onderschept worden, dan weet nog niemand waar het over gaat.

Een voorbeeld van een lemma over beeldcultuur is het verhaal van de toverlantaarn. De bewegende plaatjes op de muur boden vermaak voor het hele gezin. Men dacht aanvankelijk dat er pure magie achter zat. Christiaan Huygens staat te boek als de uitvinder ervan, maar echt trots was hij niet. Hij schrijft: ‘De mensen zijn aardig genoeg om bewondering te veinzen, maar later drijven ze er de spot mee, en niet zonder reden.’

www.kleinec.nl

Kamperlijntje

Sinds kort heeft het kortste spoorlijntje van Nederland een eigen website. Het Kamperlijntje loopt tussen Zwolle en Kampen en is slechts 13 kilometer lang. Lees op deze leuke en originele website alles over de petite histoire van dit stukje rails. Vergeet vooral niet het lied van Jules de Corte te beluisteren.

www.hetkamperlijntje.nl

Oral history

Ook onze Zuiderburen bewaren hun oral history voor toekomstige generaties. Luister naar vertellingen over de oorlog, naar getuigenissen van diamantslijpers, naar egodocumenten over hoe het vroeger was om zwanger te zijn en te bevallen. De connectie met Brugge is steeds aanwezig, maar verder zijn de onderwerpen zo divers als maar kan.

www.verhalenbankbrugge.be

Koemarkt

Elke streek heeft tegenwoordig zijn eigen canon. Dus ook Waterland kan niet achterblijven. Een twintigtal vensters doet de geschiedenis van dit stukje Noord-Holland uit de doeken. Van de ontginning van het drassige veenland, via de inpoldering van de Beemster tot multiculturaliteit in Waterland. Ook een beeldbank ontbreekt niet op deze site. Probeer de zoekterm ‘koemarkt’ eens: niet minder dan vijftig treffers!

www.waterlandsarchief.nl

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer