Home Geschiedenis in de media

Geschiedenis in de media

  • Gepubliceerd op: 14 juli 2009
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Shirley Haasnoot
  • 2 minuten leestijd

‘Het grootste beeld uit de geschiedenis, David van Michelangelo, is een naakte man. En die heeft zo’n klein piemeltje.’ Met dit citaat van Amsterdamse PvdA-bestuurder Jude Kehla Wirnkar in Het Parool van 26 april, was de berichtgeving over het monument voor Anton de Kom afgelopen.

Al in 1999 hadden bewoners van de Amsterdamse Bijlmer het stadsbestuur gevraagd om een standbeeld voor deze Surinaamse held. De Kom (1898-1945) was zoon van een vrijgelaten slaaf, streed tegen koloniale onderdrukking en sloot zich in 1941 in Den Haag aan bij het verzet. Hij werd opgepakt en stierf in concentratiekamp Neuengamme.

Op het monument voor verzetsstrijder De Kom, van kunstenares Jikke van Loon, kwam echter veel kritiek. ‘Zo zou het beeld racistisch zijn,’ schreef de Volkskrant op 24 april, de dag dat het onthuld werd. Het Comité Een waardig monument vond namelijk dat de naakte De Kom eruit zag als een inboorling met een afgehakte hand, een straf voor slaven.

Over de opwinding rond de naaktheid van het beeld schreef Trouw op 25 april enigszins spottend: ‘Het comité heeft ook “zeer nadrukkelijke geslachtsdelen” ontdekt. Een vooroordeel dat negers in een permanente staat van opwinding verkeren, wordt gezegd.’

Hoewel alle landelijke dagbladen aandacht besteedden aan de bezwaren rond het beeld, nam geen enkele journalist stelling in de discussie. De toon van de berichtgeving varieerde van neutraal tot geamuseerd (NRC Handelsblad-columnist Frits Abrahams op 25 april: ‘De demonstranten hielden meteen hun spandoeken voor de geslachtsdelen waar we allemaal zo benieuwd naar waren.’

Het is echter de vraag of de Nederlandse kranten met dezelfde onverschilligheid verslag zouden doen van een dergelijk eerbetoon aan een blanke verzetsstrijder. Hoe zou worden geschreven over een monument voor de jonge Hannie Schaft (‘het meisje met het rode haar’) met enorme borsten, midden op een druk stadsplein? Of over een beeld van de zeer gereformeerde Henk van Randwijk, met grote, prominent vooruitgestoken geslachtsdelen?

Kunstenares Jikke van Loon legde in het Parool van 7 april uit dat ze het beeld van De Kom heeft gecombineerd met een boom. ‘Dat is een soort heilig symbool, waarmee ik de warmte en fierheid van De Kom wil aangeven.’ Daarom is De Kom naakt, en is zijn hand nog niet af.
Het Comité Een waardig monument heeft gelijk dat het zijn verzetsheld niet wil laten uitbeelden als een naakt oermens dat uit een boom groeit. ‘Zelfs André Hazes is in het pak gehesen!’ riepen demonstranten, volgens Het Parool van 25 april. Ook Anton de Kom verdient een pak.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
Interview

Waarom Trump zich beroept op een 200 jaar oude wet om Venezolanen uit te zetten

De Verenigde Staten zetten honderden immigranten op het vliegtuig naar El Salvador, waar zij zonder proces in een gruwelijke gevangenis worden geïnterneerd. Trump gebruikt daarvoor de omstreden Alien Enemies Act, een wet uit 1798. Die was oorspronkelijk bedoeld om vijandelijke buitenlanders uit te zetten in tijden van oorlog, maar werd in de Eerste Wereldoorlog al...

Lees meer
De Nationale Dodenherdenking in 2014
De Nationale Dodenherdenking in 2014
Recensie

Herdenking van de Tweede Wereldoorlog is al tachtig jaar gevoelig

In 2001 opende Chris van der Heijden zijn ophefmakende boek Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog met de even briljante als provocatieve zinnen: ‘Eerst was er de oorlog, daarna het verhaal van die oorlog. De oorlog was erg, maar het verhaal maakte de oorlog nog erger’. Deze zinnen schoten me te binnen, al lezend...

Lees meer
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Onderzoek

Onderzoekscommissie wilde bewust niet weten hoe corrupt prins Bernhard daadwerkelijk was

De commissie die moest uitzoeken of prins Bernhard smeergeld aannam van Amerikaanse vliegtuigbouwbouwers, heeft haar werk niet goed gedaan. Dat concludeert historicus Philip Dröge in Historisch Nieuwsblad. Dröge baseert zich op het onlangs geopenbaarde archief van de toenmalige secretaris, Ad Geelhoed. De commissie had sterke aanwijzingen dat de prins nog corrupter was dan gedacht, maar...

Lees meer
Pius IX latere leeftijd
Pius IX latere leeftijd
Interview

Zieke paus Franciscus herinnert aan een paus die de macht verloor, maar zielen won

De wankele gezondheid van paus Franciscus is al wekenlang wereldnieuws. Waarom? Historicus Jeroen Koch vertelt hoe Franciscus’ verre voorganger paus Pius IX er in de negentiende eeuw in slaagde om van het Vaticaan een symbolisch en mythisch instituut te maken, in een tijd waarin de paus juist zijn wereldlijke macht verloor. Jeroen Koch, die samen...

Lees meer