Home Geen rioolfilosoof

Geen rioolfilosoof

  • Gepubliceerd op: 23 juni 2004
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Wim Berkelaar
  • 2 minuten leestijd

Jean-Paul Sartre was met afstand de lelijkste filosoof uit de geschiedenis. Hij keek scheel, was klein, en zijn gebit leek op een kerkhof vol omgevallen grafzerken. Bernard-Henri Lévy is de mooiste filosoof: zwart achterovergekamd haar, vurige donkere ogen en gekleed als een popster. Tot zover de verschillen. De overeenkomsten zijn veel talrijker: zowel Sartre als Lévy verkeerde veelvuldig in het gezelschap van vrouwen, beiden waren mediageniek en allebei toonden ze maatschappelijk engagement.

 
Er werd, gezien al die overeenkomsten en verschillen, in Frankrijk al jaren reikhalzend uitgezien naar een studie van Lévy over Sartre. Verwacht werd dat Lévy een afrekening zou publiceren, waarin Sartre naar voren zou komen als een rioolfilosoof en als een naïeve bewonderaar van foute communistische regimes overal ter wereld.

Toen het boek in 2000 verscheen, veroorzaakte het dan ook opwinding in Frankrijk. Maar niet omdat Lévy Sartre afkraakte. Nee, juist omdat hij dat niet deed. Integendeel, Lévy brak een lans voor de verguisde filosoof. Sartre was tot zijn veertigste jaar een genie, aldus Lévy: als vrijheidsfilosoof, als toneelschrijver en als romancier stelde hij morele dilemma’s aan de orde en toonde hij de gespletenheid van de mens aan.

Sartre was na de verwoestende Tweede Wereldoorlog dé vertolker zowel van de hoop als van het pessimisme van de Europese jeugd, die naar een nieuwe zin van het leven zocht. Maar op het hoogtepunt van zijn roem ging het volgens Lévy mis met het genie: hij raakte in de ban van het communisme. Sartre bemoeide zich zonder enig inzicht met de politiek. Jarenlang leek hij nog slechts petities te tekenen, vol van onverantwoordelijke pleidooien voor geweld tegen het ‘kapitalistische’ Westen. In de laatste jaren voor zijn dood zou hij via het jodendom weer op het spoor zijn gezet van het redelijk denken. 

Lévy schrijft het allemaal heel Frans op: met veel retorische vragen en met narcistische beschouwingen over zichzelf. Maar wie zich daar niet aan stoort, zal beseffen dat hij een meesterlijk boek leest.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer