Daar zat ik dan, een jaar of twintig geleden, in een ruimte die rook naar een oude gymzaal. Twee archivarissen dartelden om mij heen, dankbaar dat iemand de verre tocht had ondernomen. ‘Veel mensen krijgen we niet op bezoek,’ zei de ene. Zijn stem echode tegen de modderkleurig geverfde muren.
Vier dagen bracht ik door in de Eisenhower Presidential Library in het plaatsje Abiline in Kansas, het Scheemda van de Verenigde Staten. Een even goed georganiseerde als zonderlinge instelling; alles draait er om het bescheiden houten geboortehuis van de voormalige president. Dat ligt moederziel alleen in een uitgestrekt maar bloedarmoedig park. In de wijde omtrek is alles afgebroken uit eerbied voor de plek waar het allemaal begon voor Ike.
Maar denk niet dat de enscenering sereniteit uitstraalt. Want achter het stulpje is een kolossaal blok beton neergezet, alsof een uitvaartcentrum en de Aalsmeerse bloemenveiling in een dronken bui nageslacht hebben verwekt. Het eigenlijke archief is tot de nok gevuld met alle documenten van de vierendertigste president van de Verenigde Staten. Elke snipper informatie is bewaard, zelfs de aantekenvelletjes van zijn assistenten. Op meerdere van die kattebelletjes ging het over prins Bernhard, de reden dat ik in Abiline was.
Ik moest ineens weer denken aan dat omgevallen flatgebouw vol papier. Dat komt door de vijfenveertigste president van de VS, Donald Trump. Medewerkers van het Nationaal Archief in Washington zijn momenteel bezig zijn tijd in het Witte Huis te reconstrueren. De vastgoedmagnaat heeft namelijk geprobeerd de documentatie van zijn presidentschap te verdonkeremanen; veel papieren verscheurde hij na gebruik. De snippers gingen in het ronde archief onder zijn bureau. De Donald recyclede natuurlijk niet.
Een paar gewetensvolle medewerkers van het Witte Huis hebben die flarden papier zo veel mogelijk uit het vuilnis gevist en bewaard. Documentalisten zijn deze maanden druk bezig met plakband om de stukken weer enigszins leesbaar te maken. Trump probeert dat ondertussen op allerlei manieren tegen te houden, doodsbenauwd dat er iets zeer belastends over hem in staat.
De kampioen van de superlatieven beloofde de beste president ooit te worden. Maar een grootse leider doet het niet in zijn broek voor de geschiedenis. Die laat zijn documenten archiveren om het nageslacht te laten zien welke moeilijke afwegingen hij moest maken. Of, zoals Ike, dat zelfs iconische presidenten zo nu en dan een handelsreiziger op bezoek krijgen.
Dankzij een memo uit de krochten van Abiline weet ik hoe Eisenhower zeven decennia geleden op oliemannetje Bernhard reageerde, die vliegtuigen van Fokker in de aanbieding had. No soap, zei hij na het koninklijke bezoek tegen een assistent, wat zoveel betekent als ‘ammehoela’. Geen courtage voor de prins dus. Maar wat Trump in 2018 van Mark Rutte vond, daarvoor moeten we tussen vette hamburgerpapiertjes zoeken.
Dit artikel krijgt u van ons cadeau
Wilt u ook toegang tot HN Actueel? Hiermee leest u dagelijks geschiedenisverhalen met een actuele aanleiding op onze website en ontvangt u exclusieve nieuwsbrieven. U kunt de eerste maand onbeperkt lezen voor € 1,99. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.
