Groot-Brittannië herdenkt de honderdste sterfdag van Florence Nightingale (1820-1910) met een munt en een vernieuwd museum. Maar volgens nieuw ontdekte brieven vond Nightingale publieke aandacht maar niks. Misschien was de Lady with the Lamp wel het eerste slachtoffer van de Britse obsessie met beroemdheden.
De Britten zijn er goed in: landgenoten verheffen tot halfgoden en ze jarenlang gefascineerd volgen. In de negentiende eeuw leed Engeland aan ‘Florencemania,’ zoals de BBC het nu noemt. Het begon in februari 1855, toen de Illustrated London News een tekening publiceerde van een verpleegster die tijdens de Krim-oorlog tussen de bedden van gewonde soldaten door liep, met een lamp in haar hand. Vanaf dat moment was Florence Nightingale een fenomeen. Haar beeltenis kwam op serviesgoed en schilderijen te staan, en kinderen bezongen haar in liedjes.
Als Nightingale nu had geleefd, hadden de Engelse tabloids haar nagejaagd, schrijft de Britse krant Daily Telegraph. ‘Dan was ze FloNi gedoopt en had ze haar verhaal voor miljoenen ponden kunnen verkopen.’
Ook volgens Caroline Worthington, directeur van het Florence Nightingale-museum in Londen, was Nightingale de eerste Britse megacelebrity. ‘Maar ze was geen passief slachtoffer. Ze had door hoe ze de nationale obsessie kon gebruiken en deed er haar voordeel mee.’ Nightingale trok zich terug uit de schijnwerpers, zodat niet zijzelf maar haar gezondheidskundige werk en campagnes de volle aandacht kregen van de media. ‘Ik denk dat het een heel slimme zet was,’ aldus Worthington.
Nightingale leed aan een chronische infectieziekte, die haar moe, koortsachtig en depressief maakte. De vijftig jaren na haar bezoek aan de gewonden van de Krim-oorlog was ze aan huis gekluisterd en besteedde ze haar tijd aan het schrijven van brieven, boeken en pamfletten over verpleging, hygiëne, filosofie, religie en India.
In een brief die onlangs voor het eerst openbaar is gemaakt, klinkt Nightingales afschuw van haar beroemdheid door. Ze antwoordt daarin haar stiefnicht, die had gevraagd om toestemming om foto’s met haar portret te verkopen in Amerika. ‘Die toestemming kan ik niet geven,’ schreef Nightingale, waarbij ze de woorden ‘kan ik niet’ heftig onderstreepte.
Toen haar in 1897 gevraagd werd of ze wilde poseren voor een schilderij, reageerde ze geïrriteerd. ‘De absurditeit van mensen, de vulgariteit ervan!’ Nightingale werkte slechts twee keer mee aan een portret: één keer toen het verzoek direct van koningin Victoria kwam en één keer toen het ging om een beeldhouwwerk waarvoor gewone soldaten geld hadden ingezameld.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
