Achteraf was het een strovuurtje, maar in het voorjaar van 2008 leek het er even op dat het Barack Obama het presidentschap kon kosten. De Republikeinen, wanhopig door de achterstand in de peilingen van hun presidentskandidaat John McCain, beschuldigden Obama ervan dat hij een ‘terroristenvriend’ was. Een explosieve bewering in een land dat nog in de door president George Bush aangewakkerde paranoïde 9/11-sfeer verkeerde.
Obama zou op gezellige voet verkeren met Bill Ayers, een van de oprichters in 1969 van The Weather Underground (genoemd naar de regel ‘You don’t need a weatherman to know which way the wind blows’ in Bob Dylans ‘Subterranean Homesick Blues’). De uit de studentenbeweging voortgekomen links-radicale splintergroepering wilde met terreuraanslagen het Nixon-bewind ten val brengen. Alleen dan zou de Vietnam-oorlog stoppen. Het ultieme doel – dat zou worden bereikt als de ‘werkende massa’ in opstand zou komen – was de omverwerping van het ‘imperialistische Amerikaanse kapitalisme’.
Na een officiële oorlogsverklaring aan de Amerikaanse regering bewezen bomaanslagen dat het The Weather Underground menens was. Tussen 1969 en 1976 gingen onder meer bommen af bij het Capitool en het Pentagon. Ook bevrijdde de groep met een spectaculaire actie lsd-goeroe Timothy Leary uit de gevangenis. The Weather Underground zorgde er overigens voor dat hun bommen alleen materiële schade aanrichtten en geen menselijke slachtoffers maakten. De enige slachtoffers vielen in 1970 in eigen kring. Drie leden kwamen om het leven in een huis in Greenwich Village toen de bom waaraan zij knutselden voortijdig ontplofte.
Eind jaren zeventig was van The Weather Underground weinig over. Door interne ideologische conflicten was de groep versplinterd en uit elkaar gevallen. Toch overvielen in 1981 een paar fanatieke leden, die niet van opgeven wisten, een geldtransport, waarbij voor het eerst in de geschiedenis van de beweging onschuldige slachtoffers vielen. In een vuurgevecht werden twee agenten en een geldtransportmedewerker doodgeschoten.
Bill Ayers had er niets mee te maken, want hij had zichzelf een jaar eerder bij de politie aangegeven. Omdat er onwettige opsporingsmethoden waren gebruikt, werd hij vrijgesproken. In de jaren negentig maakte hij op de universiteit in Chicago carrière als onderwijstheoreticus. Ayers ontmoette er Obama, die er in deeltijd doceerde. De twee zaten samen in het bestuur van een goededoelenfonds. In 2008 stortte Ayers tweehonderd dollar in Obama’s campagnekas.
Tot zover Obama’s connectie met de ex-terrorist, die dankzij de Republikeinse poging om Obama in diskrediet te brengen plotseling weer in het middelpunt van de belangstelling stond. En met hem de geschiedenis van The Weather Underground. Die vormt de achtergrond van Robert Redfords The Company You Keep.
De politieke thriller voert een aantal vroegere radicale activisten op, die dertig jaar geleden betrokken waren bij een bankoverval, waarbij een dode viel – een duidelijke verwijzing naar de geldtransportoverval in 1981. De daders doken onder, namen een nieuwe identiteit aan en bouwden een nieuw leven op. De FBI is hen echter niet vergeten. Als na ruim dertig jaar een van de ex-leden zich aangeeft, omdat het net zich rond haar sluit, dreigt in haar kielzog arrestatie voor de andere ex-leden.
The Company You Keep concentreert zich op één van hen, een door Redford gespeelde advocaat, die er sinds de dood van zijn vrouw alleen voor staat bij de opvoeding van hun nog jonge kind. De man is onschuldig aan de overval, maar de enige getuige die hem kan ontlasten, is een ex-radicaal die in het verleden naar Canada vluchtte. Is deze vrouw bereid om zichzelf in de Verenigde Staten te komen aangeven om de waarheid te vertellen? Ze heeft er weinig zin in. Waarom zou zij zich verdedigen voor haar poging om de Vietnam-oorlog te stoppen, terwijl politici, generaals en bedrijven vrijuit gaan voor wat zij hebben aangericht in Vietnam?
Het degelijke, maar een tikkeltje stroeve The Company You Keep stelt meer indringende vragen over politiek idealisme en radicalisme. In de sleutelscène interviewt een jonge journalist in de gevangenis de vrouw die zichzelf aangegeven heeft. Ze heeft geen spijt van haar radicale verleden, dat in haar ogen een reactie was op een ontspoorde overheid, die demonstrerende studenten de hersens liet inslaan, jonge Amerikaanse knullen via de dienstplicht de oorlogsdood in stuurde en miljoenen Vietnamezen doodde. Haar conclusie: ‘We maakten fouten, maar hadden gelijk.’
The Company You Keep
Robert Redford
Vanaf 23 mei in de bioscoop
Dit artikel is exclusief voor abonnees
