Ze kwamen met walsen en trucks om de grond op te eisen. Aan de voet van de ingestorte piramide van Amenemhat III in Dahsjoer, niet ver van Caïro, maakten omwonenden deze winter ruimte voor een nieuwe begraafplaats. Daarvoor schoven ze grond aan de kant en mogelijk archeologische resten, want in Dahsjoer hebben de farao’s sinds het derde millennium voor Christus driftig gebouwd.
In het gebied, waar de oudste piramides van Egypte staan, zijn de laatste tijd bovendien schatzoekers actief. ’s Nachts graven ze gaten in de bodem, op zoek naar kostbaarheden voor de zwarte markt.
De problemen zijn tekenend voor de onzekere situatie waarin het land verkeert, en die grote gevolgen heeft voor het erfgoed. Sinds de revolutie van 2011 slaagt de politie er slecht in archeologische resten te bewaken.
‘Wat er nu gebeurt is een ramp,’ zegt de beroemde en omstreden archeoloog Zahi Hawass tijdens een lezing in Luxor. In het Westen is Hawass vooral bekend vanwege zijn tv-optredens op onder andere National Geographic. Onder Moebarak bekleedde hij een aantal sleutelposities, zoals viceminister van Cultuur en staatssecretaris van Oudheden.
‘Toen ik aan de macht was, durfde niemand te doen wat nu dagelijks gebeurt,’ zegt Hawass. ‘Ze waren veel te bang voor me.’ Dat klopt niet helemaal, want Hawass was aan de macht toen er in januari 2011 werd ingebroken in het Egyptisch Museum aan het Tahrir-plein in Caïro. Een aantal kostbaarheden uit de schat van Toetankhamon is sindsdien zoek, waaronder een beeld van de farao die gedragen wordt door een godin.
Maar dat het aantal plunderingen en illegale bouwwerkzaamheden sinds de revolutie flink is toegenomen, is waar. ‘Het is een landelijk probleem,’ zegt de Leidse egyptoloog Olaf Kaper, die in februari onderzoek deed in Amheida in de westelijke woestijn. ‘De politie heeft een klap gekregen en grijpt nu nauwelijks in. En de aanleg van nieuwe begraafplaatsen en landbouwgebieden op archeologisch rijke bodem zal moeilijk omkeerbaar zijn.’ Irrigatie ten behoeve van landbouw kan archeologische resten ernstig beschadigen.
Bijkomend probleem is dat archeologen momenteel moeilijker toestemming krijgen om informatie veilig te stellen. ‘Een groot deel van Egypte is militair domein, vooral buiten het Nijl-gebied,’ zegt Kaper. ‘Dus hebben we vergunningen nodig van het leger om onderzoek te doen. En dat gaat momenteel heel moeizaam. Er ligt een stapel aanvragen en het lijkt een soort loterij welke worden behandeld en welke niet.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
