Home ‘Eerste natuurbeschermers waren jagers’

‘Eerste natuurbeschermers waren jagers’

  • Gepubliceerd op: 15 december 2010
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bas Kromhout
  • 3 minuten leestijd

Grote grazers in het natuurgebied Oostvaardersplassen mogen deze winter niet van de honger omkomen, vindt staatssecretaris Bleker (CDA) van Landbouw. Op advies van de commissie-Gabor moet Staatsbosbeheer verzwakte dieren afschieten. Daarmee komt Bleker tegemoet aan de wens van veel dierenliefhebbers, die een hongerdood onacceptabel vinden.

Een opvallende uitkomst, zegt Dik van der Meulen, schrijver van Het bedwongen bos. Nederlanders & hun natuur. ‘Normaal gesproken is er juist grote publieke weerzin tegen de jacht. Wel heeft er tussen jagen en beheren altijd een nauwe relatie bestaan. Onder de eerste Nederlandse natuurbeschermers waren verschillende jagers.

Zo ging de voorzitter van de Nederlandsche Ornithologische Vereeniging, R.C. baron Snouckaert van Schauburg, eind negentiende eeuw principieel niet met een verrekijker, maar met een buks het bos in. Een vogel determineerde je door hem neer te schieten en dan naast het plaatje in het vogelboek leggen. Zelfs Jac. P. Thijsse, die in 1905 Natuurmonumenten oprichtte, heeft weleens geschoten. Maar in de loop van de eeuw ontwikkelde zich een volksbrede beweging tegen het jagen. Overigens wordt op de Veluwe nog steeds jaarlijks ongeveer eenderde van de edelherten afgeschoten.

Het is aan jagers te danken dat er in Nederland nog wild voorkomt. In de negentiende eeuw waren door overbejaging ongeveer alle grote dieren zeldzaam geworden. Het wilde zwijn was uitgestorven, het edelhert bijna, en reeën zag je ook zelden. Eind negentiende, begin twintigste eeuw hebben grootgrondbezitters als koning Willem III en Anton Kröller op de Veluwe dieren uitgezet om op te jagen.

In dezelfde tijd werden in Nederland de eerste natuurgebieden ontwikkeld. Sinds de late Middeleeuwen bestond de Veluwe uit heide en zandverstuivingen. Vanaf 1899 begon Staatsbosbeheer met herbebossing voor de houtproductie. Daar kwam al snel natuurbeheer als taak bij. Tegenwoordig heeft Nederland meer bos dan het eeuwenlang heeft gehad.

Lange tijd was bos de populairste natuur. Maar in de jaren zeventig betoogde bioloog Frank Vera dat het Nederlandse oerlandschap halfopen was. Inmiddels wordt dit tegengesproken door onderzoekers, die zeggen dat het land juist geheel met bos was overdekt. Maar Vera’s theorie heeft de basis gelegd voor het eigentijdse natuurbeheer.

Volgens Vera werd het Nederlandse oerlandschap bevolkt door grote grazers. De Heck-runderen en konikpaarden die nu in de Oostvaardersplassen leven, zijn overigens niet authentiek. Ze vervangen het oerrund, dat is uitgestorven. De Duitse gebroeders Heck hebben in de jaren twintig geprobeerd uit gewone koeien het oerrund terug te fokken. Over het resultaat bestaat onder kenners veel scepsis, maar natuurbeheerders zijn er tevreden over.

Het idee achter de Oostvaardersplassen is dat de natuur zelf het werk doet: als er te veel dieren zijn voor het beschikbare voedsel, dan zal een aantal verhongeren. Dat gebeurt in andere natuurgebieden ook, alleen is het daar minder zichtbaar. In de Oostvaardersplassen wandel je tussen de kadavers door. Mensen spreken van dierenmishandeling en hebben blijkbaar liever dat overtollige dieren worden afgeschoten.

Toch is honger is een prima regulator. Bijvoederen is dom, want daarmee zorg je voor extra voortplanting. Het oorspronkelijke idee was dat natuurlijke vijanden zoals de wolf de Oostvaardersplassen zouden binnenkomen via de ecologische hoofdstructuur, die natuurgebieden met elkaar moet verbinden. Maar staatssecretaris Bleker heeft de hoofdstructuur in de ijskast gezet. Dat is zonde, want er is de afgelopen decennia enorm in geïnvesteerd. Nu stoppen is een vorm van kapitaalvernietiging.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Moeder en kind in Noord-Hollandse dracht
Moeder en kind in Noord-Hollandse dracht
Nieuws

Zeventiende-eeuwse jongen kreeg Staten-Generaal als peetouder

In 1668 kreeg een baby, de zoon van de graaf en gravin van Bentheim, een opmerkelijke voornaam. Het jongetje werd ‘Statius’ gedoopt, een afgeleide van het woord ‘Staten’. De Staten-Generaal van de Nederlandse Republiek waren namelijk peetouder van het kind. En zij hadden om die naam gevraagd.  Het was een opmerkelijke gang van zaken, want...

Lees meer
Onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt
Onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt
Interview

‘Met Mark Rutte zocht ik naar de resten van Van Oldenbarnevelt’ 

Ronald van Raak ging op onderzoek onder het Binnenhof. Hij vertelt over zijn historische sensatie: ‘In mijn goede pak kroop ik door het stof.’ Kent u de historische sensatie, zoals door Johan Huizinga omschreven?  ‘Die heb ik zeker ervaren tijdens een koude januarinacht in 2019, het hagelde, toen ik met Mark Rutte afdaalde in de...

Lees meer
Lída Baarová, Gustav Fröhlich en Joseph Goebbels
Lída Baarová, Gustav Fröhlich en Joseph Goebbels
Artikel

Lída Baarová: de onmogelijke liefde van Joseph Goebbels 

Rijkspropagandaminister Joseph Goebbels raakt zo verliefd op de Tsjechische actrice Lída Baarová dat hij er met haar vandoor wil. Het komt er niet van, en Baarová betaalt een hoge prijs voor de affaire. ‘Geen van mijn films is zo dramatisch geweest als mijn leven.’  Haar moeder pusht Lída (1914-2000) en haar zus Zorka Janů al...

Lees meer
Allegorie Willem I
Allegorie Willem I
Beeldessay

Het regent koninklijke lintjes, een onderscheiding die Willem I invoerde

Koning Willem I doet zijn best het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden op te stoten in de vaart der volkeren. Toch verliest hij de helft van zijn land. Op 30 november 1813 landt Willem Frederik van Oranje na een ballingschap van 19 jaar op het strand van Scheveningen. Twee dagen later wordt hij uitgeroepen tot soeverein...

Lees meer