Home Een rijke lappendeken

Een rijke lappendeken

  • Gepubliceerd op: 22 mrt 2022
  • Update 28 mrt 2022
  • Auteur:
    Steven de Boer
Een rijke lappendeken

In de achtdelige tv-serie Dwars door de Lage Landen wandelt Arnout Hauben door Nederland en België, vergezeld door zijn vrienden Philippe Niclaes en Ruben Callans. Op de route van Oostende naar Pieterburen staat hij stil bij de geschiedenis van de streken die hij doorkruist en de verhalen van de mensen die hij ontmoet. Hauben ontdekte dat er binnen dit taalgebied veel overeenkomsten zijn.

Hoe ontstond het idee om deze wandeltocht te ondernemen?

‘Bij lange, meerdaagse tochten denken we snel aan Santiago de Compostella of de GR20 op Corsica, maar in de Lage Landen zijn ook vele wandelkilometers af te leggen. Ik vond het een prikkelend idee om een lange tocht door één taalgebied te maken. We startten in Oostende en trokken vervolgens langs de Belgisch-Nederlandse grens en de Nederlandse oostgrens. In dit grensgebied komen veel verhalen samen.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Wilden jullie een bepaald historisch verhaal vertellen?

‘De route bepaalde langs welke historische bezienswaardigheden we zouden komen, dus ik zorgde dat ik wist wat ik daarover moest vertellen. Zo kwamen we door Brugge, waar in 1464 de eerste Staten-Generaal van de Nederlanden plaatsvond. Langs de Belgisch-Nederlandse grens kwamen we veel sporen van de Tachtigjarige Oorlog tegen, in Spaanse vestingwerken en een stad als Maastricht. De Tweede Wereldoorlog is alomtegenwoordig omdat de familieverhalen nog levend zijn.

Maar de uitgangspunten waren het avontuur van de tocht en de mensen die we onderweg tegenkwamen. We wilden de geschiedenis op een heel democratische manier benaderen om een zo breed mogelijk bereik te hebben. Als we al een doel hadden, dan was het om met verhalen een portret van de Lage Landen te maken. Een wandeltocht is daarvoor een geschikte manier; in een auto rijdt je aan alle details voorbij.’

‘We hebben 900 kilometer afgelegd zonder een tolk nodig te hebben’

Hoe ziet dat portret van de Lage Landen eruit?

‘Het is een lappendeken, maar met een gedeelde volksaard en gedeelde wortels. Het verschil tussen noord en zuid is niet zo groot, en de grensgebieden die wij doorkruisten delen gelijksoortige verhalen en lokale culturen. Polderbewoners uit Pieterburen lijken op die uit West-Vlaanderen, inwoners van de Kempen hebben gelijkenissen met mensen uit de Achterhoek. De gedeelde taal speelt hier een belangrijke rol in: we hebben 900 kilometer afgelegd zonder een tolk nodig te hebben, dit had voor mij een poëtische waarde.

De Lage Landen zijn staatkundig gezien geen geheel meer, maar op veel culturele en historische vlakken nog wel. Dan gaat het niet alleen over de Bourgondische hertogen en de grote oorlogen, maar ook over meer persoonlijke elementen. Zo delen Nederlanders en Belgen een muziekgeschiedenis. Wij kennen elkaars liederen, en associëren die met belangrijke gebeurtenissen uit ons leven. Daarin bestaan geen grenzen.’

Wat is het bijzonderste geschiedenisverhaal dat jullie tegenkwamen?

‘Bij de ruïne van het Genneperhuis, een burcht met als basis een Romeinse fortificatie, kwamen we archeologen tegen die net aan een opgraving waren begonnen. Ze waren opgetogen omdat ze een achthoekige toren uit de twaalfde eeuw hadden ontdekt. Een van de archeologen was daar opgeroeid en had er in zijn kindertijd al zitten graven. Nu deed hij op zijn eigen geboortegrond bij een officiële opgraving al direct een ongelofelijke vondst. Hij was in volledige extase. Wij kwamen op het juiste moment langs en konden dat moment vastleggen. Archeologie heeft wel eens een wat stoffig imago, dus ik was blij dat ik het op deze manier kon presenteren. Dat zijn heel mooie toevalstreffers.’

De eerste aflevering van Dwars door de Lage Landen is vanavond om 20.25 uur te zien bij de VPRO op NPO 2.

De gelijknamige wandelgids door Arnout Hauben is vanaf vandaag beschikbaar (304 p. Uitgeverij Balans, €22,50).

Arnout Hauben. Bron: VPRO.

Nieuwste berichten

Hongaars protest tegen de dam
Hongaars protest tegen de dam
Artikel

Hongaren gingen pas de straat op toen de Donau gevaar liep

Ondanks groeiende onvrede over het communistische systeem keken Hongaren in de jaren tachtig wel uit om in het openbaar kritiek te uiten. Pas toen de bouw van een waterkrachtcentrale de Donau bedreigde, kwam de bevolking in opstand.  In de jaren vijftig hadden Hongarije en Tsjecho-Slowakije het plan opgevat om een gigantische waterkrachtcentrale met dammen te...

Lees meer
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Artikel

Oost-Duitsers reageerden geschokt op tv-beelden van smerige fabrieksstad

In de DDR was het anticommunistische verzet van de kerk nauw verbonden met de opkomst van de milieubeweging. Een heimelijk gefilmde televisiedocumentaire over een vieze fabrieksstad zette het Oost-Duitse milieuactivisme in één klap op de kaart.  Het grote publiek leerde de Oost-Duitse milieubeweging kennen toen in september 1988 de televisiedocumentaire Bitteres aus Bitterfeld op de...

Lees meer
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Artikel

‘Geef ons schone lucht!’, scandeerden honderden boze Bulgaren

In Bulgarije was de milieubeweging de eerste protestbeweging die burgers tegen het communisme wist te mobiliseren. Moeders kwamen in opstand nadat hun kinderen flauwvielen door overwaaiende fabrieksgassen.  Op het centrale plein van het Bulgaarse provinciestadje Roese, niet ver van de Roemeense grens, stond op 23 september 1987 een groep jonge kinderen te wachten op hun...

Lees meer
Poolse demonstranten in 1980
Poolse demonstranten in 1980
Artikel

Kernramp gaf Poolse milieuactivisten een enorme populariteitsboost

De nucleaire ramp in Tsjernobyl bracht een kentering teweeg in Polen, waar al jaren een protestbeweging tegen het communistische regime sluimerde. Doordat het Sovjet-regime de ramp onder het tapijt wilde schuiven, verbeterde de reputatie van Poolse milieuactivisten. Hun verzet gaf ook andere Poolse protestbewegingen nieuw elan.   In 1980 was de vakbond c opgericht door havenarbeiders...

Lees meer