Ian Kershaw over de Brexit
In de fraaie History of Europe-reeks van uitgeverij Penguin, waarvan de meeste delen helaas niet zijn vertaald, wordt de twintigste eeuw beschreven door Ian Kershaw. Evenals voor zijn beroemde Hitler-biografie heeft hij hier twee boeken voor nodig, waarvan het eerste in 2015 verscheen. Met De afdaling in de hel. Europa 1914-1949 bevond Kershaw, die geldt als grootste kenner van het Derde Rijk, zich nog op zeer vertrouwd terrein. Dat boek leverde dan ook een glasheldere en overtuigende analyse van de catastrofale ontwikkelingen die zich in dit tijdvak hadden voltrokken.
Maar hoe zou Kershaw het ervan afbrengen als hij de tweede eeuwhelft moest beschrijven, een periode die hij zelf weliswaar heeft meegemaakt, waar waarnaar hij nog nooit onderzoek had gedaan? Een naoorlogse achtbaan bewijst dat Kershaw een historicus van uitzonderlijke klasse is, want hoewel hij zich binnen enkele jaren heeft moeten inlezen in deze voor hem nieuwe periode, doet het boek zeker niet onder voor het beroemde Na de oorlog van Tony Judt.
Kershaw is geen historicus die er vooral op uit is om sappige verhalen te vertellen, maar analyseert en beschrijft op zakelijke toon de politieke, economische, maatschappelijke en culturele ontwikkelingen in Europa. Dat maakt de ‘entertainmentwaarde’ van zijn boeken misschien minder dan die van bijvoorbeeld Geert Mak of Tom Holland, maar na afloop weet de lezer in elk geval wel heel veel en heeft hij echt inzicht in de betreffende periode verworven.
Het grote verschil met Na de oorlog, dat in 2007 verscheen, is dat Kershaw onmogelijk nog zo optimistisch kon eindigen als Judt. Die veronderstelde dat het nationalisme iets uit het verleden was en eindigde met de zin: ‘De eenentwintigste eeuw zou weleens die van Europa kunnen zijn.’ Het laatste decennium dat Kershaw heeft beschreven laat een heel ander beeld zien, en hoewel hij zelf nooit op de voorgrond treedt, is duidelijk hoe hij denkt over de financiële crisis, de opkomst van xenofobie en ultranationalistische partijen, de problemen van de EU en de Brexit. De opportunistische keuze van premier David Cameron om een referendum uit te schrijven wordt door Kershaw voor zijn doen ongemeen hard veroordeeld: ‘Een partijpolitieke tactiek was uitgelopen op een gok met de toekomst van het land.’
Rob Hartmans is historicus, journalist en vertaler.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
