In dit prettig leesbare werk worden de babyboomers gevolgd van hun wieg in de jaren veertig tot de barricades eind jaren zestig. De Franse historicus Jean-François Sirinelli, hoogleraar aan het Institut d’Etudes Politiques (IEP) te Parijs, rekent iedereen die geboren is tussen 1945 en 1953 tot de ‘babyboomers’. Dit betekent niet dat er een generatie heeft bestaan die op een en dezelfde wijze gevormd is; Sirinelli geeft aan dat er veeleer sprake was meervormige Franse cultures juvéniles (‘jeugdculturen’).
Na decennia van demografische stilstand groeide en verjongde Frankrijk na 1945 aanmerkelijk. De sociaal-demograaf Alfred Sauvy schreef in een beroemd geworden werk in 1959 al over la montée des jeunes (‘de opkomst van de jongeren’); tien jaar later, in 1968, was ruim eenderde van alle Fransen jonger dan 20 jaar. Sirinelli beschrijft de totstandkoming van de tienercultuur van de late jaren vijftig, de eerste generaties met zakgeld, een eigen slaapkamer en abonnementen op populaire stripbladen als Spirou of Kuifje. Technische innovaties, zoals de transistorradio, kwamen letterlijk binnen handbereik.
Een van de conclusies uit Les Baby-boomers is dat de Franse jongerenculturen tot begin jaren zestig nog sterk nationaal waren georiënteerd. De muzikale smaak van de jonge generaties was niet zozeer klassiek, jazz of het stereotiepe chanson, maar veeleer de zogeheten ‘yéyé-muziek’. Hun idolen waren niet Edith Piaf of Charles Trénet, maar generatiegenoten als Johnny Halliday en Sylvie Vartan. Tienduizenden jongeren stemden af op de populaire radio-uitzending Salut les copains en lazen het tijdschrift van dezelfde naam. De introductie van de rock-‘n-roll-cultuur ging dus aanvankelijk op z’n Frans.
Pas in de tweede helft van de jaren zestig zouden de Fransen direct aansluiting vinden bij de Angelsaksische cultuur. In 1965 braken de Beatles en de Stones door, en verdrong het geheel op Engeland en de VS georiënteerde radioprogramma Pop Club de yéyé-muziek naar de achtergrond. Tegelijkertijd nam de mobiliteit toe; ’s zomers waaierden tienduizenden jeugdigen uit naar Amerika en Engeland. Vooral na de événements van 1968 zou de jeugdcultuur zich in rap tempo onder de Angelsaksische culturele paraplu voegen.
In zijn boek gaat Sirinelli het debat over ‘mei ’68’ niet uit de weg – er valt ook moeilijk aan te ontkomen. Hij plaatst daarbij enkele kanttekeningen bij bestaande ideeën en beelden, die een hardnekkig leven leiden. In de eerste plaats rekent hij af met de in de beeldvorming nog altijd dominante gedachte dat de babyboomgeneratie ‘mei 1968’ heeft ‘gemaakt’. Volgens de auteur verleenden ze er slechts massa en draagkracht aan, wat overigens weer niet wil zeggen dat ze enkel passieve getuigen waren.
Maar toch, de werkelijke leiders en aanvoerders van de contestanten behoorden tot oudere generaties, geboren in de jaren dertig en begin jaren veertig, en waren volwassen geworden tijdens de Algerije-crisis. Dit is een interessant gegeven, en naar mijn smaak had Sirinelli hier meer aandacht aan mogen besteden. Hoe verhielden de verschillende generaties van ‘1968’ zich tot elkaar, en hoe zat het nu precies met de rol van intellectuele voorhoedes of politieke en culturele avant-gardes?
Nog steeds speelt in Frankrijk een substantieel deel van het onderzoek naar de jaren zestig zich in een gepolitiseerd spanningsveld af. Voor Sirinelli’s poging het ambivalente karakter van de beweging van 1968, die zowel progressieve alsook reactionaire trekjes vertoonde (zoals de terugkeer naar de natuur en de verheerlijking van traditionele waarden) niets dan lof.
Niek Pas is auteur van ‘Imaazje! De verbeelding van Provo 1965-1967’.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
