Anet Bleich heeft het niet makkelijk gehad bij het componeren van haar biografie van de politicus Max van der Stoel (1924-2011). Som je namelijk zijn het meest in het oog springende eigenschappen op, dan beland je vanzelf op het terrein van de hagiografie. Fatsoenlijk. Onopvallend. Onkreukbaar. Diplomatiek. Stil. Vasthoudend. Gedreven. Idealistisch. Tegelijkertijd realistisch.
De loopbaan van deze internationaal gewaardeerde PvdA’er was even onberispelijk: eerst Kamerlid, daarna minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Den Uyl, vervolgens ambassadeur bij de Verenigde Naties en ten slotte Hoge Commissaris inzake Minderheden bij de OVSE. Maar ook op zijn oude dag spande Van der Stoel zich nog in voor de goede zaak. Hij wist schoonpapa Jorge Zorreguieta, de vader van Máxima, zelf tot de conclusie te laten komen dat het beter zou zijn voor zijn dochter indien hij wegbleef bij haar huwelijk met Willem-Alexander. Een warm dankbriefje van Beatrix getuigt ervan hoezeer deze prestatie achter de schermen ook binnen de koninklijke familie waardering ondervond. We kunnen na lezing doorgaan hem te prijzen. Van der Stoel was de kampioen van de integriteit.
Maar Bleich laat ook een andere kant van hem zien. Die zuinigheid… En ja, dit is vloeken in de kerk van zijn discipelen als Frans Timmermans, maar de man was ook een saaie piet. Zijn echtgenote hield het in 1977 voor gezien met hem; ze had geen zin meer in een dienstbaar bestaan naast een man die getrouwd was met zijn werk. Sindsdien leefde Van der Stoel alleen.
Hij was volstrekt gespeend van charisma. Maar misschien was dat ook juist de sleutel tot zijn succes bij de bemiddeling in internationale conflicten en zijn onvermoeibare inzet voor de mensenrechten. Zijn methode bij zijn stille diplomatie: praten, eindeloos op zijn gesprekspartner(s) inpraten. Bij de afwending van een conflict tussen de Letten en Esten met de Russische leider Boris Jeltsin presteerde hij het om langdurig over berkenbomen te praten. Tot twee keer toe liep hij de Nobelprijs voor de vrede mis, maar daar staat tegenover dat een Grieks kamermeisje de stramme Van der Stoel bij het brengen van het ontbijt spontaan om de hals vloog. Niet gering.
Jeroen Vullings is biograaf en criticus.
De stille diplomaat. Het bewogen leven van Max van der Stoel 1924-2011
Anet Bleich
496 p. Balans, € 34,95
Dit artikel is exclusief voor abonnees
