De Stelling: Obama

Anton van Hooff:

‘Dat is een nogal voorbarige conclusie. Zie de Romeinse keizer Nero, die na vijf jaar bewindvoering – en dus niet slechts na honderd dagen – werd beschouwd als de beste keizer die Rome ooit had gehad. Het lijkt op het eerste gezicht misschien vreemd deze mannen te vergelijken, maar ik zie een aantal opvallende overeenkomsten.

Ook Nero werd aanvankelijk beschouwd als een charmante, begaafde jongeman. Hij had een brede culturele belangstelling en bedreef een politiek van clementia of “mildheid”. Nero sprak zijn weerzin uit tegen doodvonnissen. Hij voerde geen agressieve aanvalsoorlogen, maar probeerde conflicten met onderhandelingen op te lossen. De bevolking ervoer het optreden van de innemende keizer als een opluchting na de grimmige Tiberius, de ontspoorde Caligula en de verknipte Claudius.
Maar toen Nero het respect van de senaat verloor door zijn bij het volk populaire optredens als wagenmenner en zanger, en de Joodse opstand hem dwong omvangrijke bevoegdheden aan bevelhebber Verpasianus over te dragen, begon hij fouten te maken. Zo was het snel gedaan met zijn macht en populariteit. Nu is het natuurlijk onzinnig om Obama in de traditie van een autocraat als Nero te plaatsen. Maar het lot van deze Romeinse keizer herinnert ons eraan dat echte kwaliteit pas na vele jaren zichtbaar wordt.’

Ruth Oldenziel:

‘Het is opmerkelijk dat juist Historisch Nieuwsblad historici vraagt een uitspraak over de toekomst te doen, terwijl de nieuwsmedia zich beperken tot Obama’s tot nu toe behaalde resultaten. Amerikaanse presidenten die wij nu als “groot” aanduiden hebben dit predikaat over het algemeen pas na hun ambtstermijn verkregen. Zo werd Truman, in het licht van zijn voorganger Roosevelt, beschouwd als zeer onervaren. Toch wordt nu algemeen erkend dat hij zijn stempel op de naoorlogse jaren heeft weten te drukken. Kennedy werd pas “groot” als de belofte die nooit werd ingelost.
Aan de andere kant is het veelzeggend dat deze stelling nu wordt geponeerd. Obama is in relatief korte tijd getransformeerd van kansloze tot onervaren kandidaat en, uiteindelijk, tot wijze held en messias. Dat heeft uiteraard veel te maken met het feit dat hij alles is wat Bush niet was: intelligent, self-made en een bindende figuur.
Maar dat hij nu als een soort Verlosser wordt gepresenteerd wijst mogelijk ook op een zekere behoefte bij blanke Amerikanen aan een vergevingsgezinde zwarte president. Obama is de man die de blanken de zonde van het racisme kan vergeven – een rol die de sympathieke slaaf Tom eerder vervulde in Harriet Beecher Stows antislavernijroman Uncle Tom’s Cabin uit 1854.’

James Kennedy:

‘Het enige wat je nu al met zekerheid over Obama kunt zeggen is dat hij een groot aantal initiatieven heeft genomen. Zijn ambitieuze plannen met de gezondheidszorg en de infrastructuur, de enorme financiële injecties van de federale overheid in de economie, de gedeeltelijke overnames in de auto-industrie: dit alles maakt duidelijk dat we met een bijzonder activistische president te maken hebben.

Het zijn bij uitstek activistische Amerikaanse presidenten geweest die als grote staatslieden de geschiedenis in zijn gegaan. Maar een activistische opstelling brengt ook risico’s met zich mee. Sommige presidenten hebben hun ambitieuze programma’s zien stranden op de sociale en politieke omstandigheden. Denk aan Lyndon Johnson. Zijn Great Society-programma van stedelijke vernieuwing, hervorming van de gezondheidszorg en uitbreiding van de burgerrechten is grotendeels stukgelopen op de Vietnam-oorlog en de binnenlandse sociale onrust van die jaren.
Daar komt bij dat de periode na de Tweede Wereldoorlog relatief veel goede Amerikaanse presidenten heeft opgeleverd. Het zal voor Obama lastig worden om mannen als Truman en Reagan in de schaduw te stellen. De eerste heeft onder meer de sociale zekerheid uitgebreid en de desegregatie van het Amerikaanse leger doorgevoerd door heel effectief zijn macht te gebruiken. En Reagan heeft een conservatieve coalitie weten te smeden die bijzonder lang heeft standgehouden.’