Home De stelling

De stelling

  • Gepubliceerd op: 08 nov 2011
  • Update 07 apr 2020

Anton van Hooff:

‘Je kunt de bezuinigingen van het kabinet-Rutte niet vergelijken met die van Colijn in de jaren dertig. Colijn was een steile calvinist, wars van compromissen en onderhandelingen met de oppositie. Zijn benadering van het premierschap was autoritair: “Ik heb de macht, dus ik moet mijn beleid doorzetten.” De gouden standaard moest overeind worden gehouden. Daar moest verder alles voor wijken. Er werd door zijn kabinet dus met de botte bijl bezuinigd.

De toenmalige SDAP had een alternatief economisch plan opgesteld: het zogenoemde Plan van de Arbeid, of kortweg Het Plan. Het was gebaseerd op de ideeën van de Britse econoom John Maynard Keynes, die meende dat de overheid juist in tijden van crisis de economie impulsen moest blijven geven. Maar mede omdat Het Plan afkomstig was van “de roden” wilde Colijn er niets van weten.

Lachebekje Rutte heeft een heel andere stijl van regeren. Zijn partij is veel eerder geneigd tot compromissen en samenwerking. Bovendien accepteert ook de VVD dat door de overheid een zeker bestaansminimum moet worden gegarandeerd en de economie niet om zeep mag worden geholpen. Door een regering-Cohen zou grosso modo waarschijnlijk evenveel worden bezuinigd. Wel zouden de hogere inkomens minder worden ontzien dan nu het geval is.’

Ruth Oldenziel:

‘Op het eerste gezicht lijkt Rutte dezelfde fout te maken als Colijn. Evenals Colijn wijst Rutte een keynesiaans stimuleringsbeleid af. Ook hij wil snoeien in de overheidsuitgaven, en ook ditmaal zal het neveneffect zijn dat de burger minder te besteden heeft. Daardoor zal de economie verder stagneren.
Maar er is ook een belangrijk verschil. Colijn maakte een bewuste keuze om vast te houden aan de gouden standaard. Daardoor werden Nederlandse producten te duur, zodat de economische crisis aanhield. Het is puur geluk dat wij momenteel een lage werkloosheid hebben: onze economie leunt bijna volledig op de sterke Duitse economie. Er bestaat daarom geen directe aanleiding om tot devaluatie over te gaan.

Aan de andere kant zien we dat de euro feitelijk als “gouden standaard” fungeert. Ook als Nederland dat zou willen, kan het niet devalueren. Rutte heeft geen enkele zeggenschap over de koers van de euro. Net zomin als de regeringen van de zuidelijke eurolanden overigens, die wel graag zouden devalueren – indien dat mogelijk zou zijn. De euro zorgt dus in de praktijk voor dezelfde monetaire inflexibiliteit als de gouden standaard destijds. En omdat Rutte met handen en voeten is gebonden aan de euro kan hij, in tegenstelling tot Colijn, geen eigen monetair beleid voeren.’


James Kennedy:

‘Het gevaar bestaat inderdaad dat Rutte, net als Colijn, te rigoureus zal bezuinigen. De ARP-premier wilde op het gebied van fiscale ordentelijkheid het braafste jongetje van de Europese klas zijn. Bij Rutte zien we eenzelfde obsessie met fiscale discipline: voor hem staat de internationale kredietwaardigheid van Nederland voorop. Een andere overeenkomst is dat onder beide regeringsleiders ingrijpend wordt bezuinigd op overheidsvoorzieningen voor hulpbehoevenden.

Toch moet je voorzichtig zijn met het spreken over “de fouten van Colijn”. Je kunt namelijk nooit met zekerheid beweren dat Colijn het verkeerde beleid voerde. Had een ander beleid wel zoveel beter uitgepakt? In de VS leek Roosevelt met zijn keynesiaanse stimuleringsmaatregelen succes te hebben. Maar toen hij het stimuleringsprogramma in 1938 stopzette, raakte de economie onmiddellijk weer in het slop. Het was uiteindelijk de Tweede Wereldoorlog die de economische crisis daadwerkelijk tot een einde bracht.

En wat je ook van Colijn mag denken, hij was wel een man met een visie. Hij had nagedacht over hoe de wereld in elkaar stak en baseerde daar zijn beleid op. Rutte is een typische politicus van de jongere generatie: niet ideologisch geschoold en gericht op de korte termijn. Dat uit zich in een gebrek aan ideeën over waar het met Nederland naartoe moet.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Stilleven van Alexander Adriaenssen
Stilleven van Alexander Adriaenssen
Interview

Gevulde eieren met suiker en kaneel: zeventiende-eeuwse recepten bevatten verbazende combinaties

Voor de bouw van de Markthal in Rotterdam onderzochten archeologen de bodem en vonden er kookpotten, keukengerei en etensresten. Op deze plek werd dus ook vroeger al veel gegeten. Naar aanleiding van de vondsten is er nu een kookboek over de historische Rotterdamse cuisine. Het is volgens auteur Manon Henzen meer dan een receptenboek: ‘Historische...

Lees meer
Jacob Ruychaver met zijn gezin op een schilderij door Frans Hals
Jacob Ruychaver met zijn gezin op een schilderij door Frans Hals
Beeldessay

Pronken met onze families doen we al eeuwen

Gezellig, gelovig of rijk. Met een familieportret laten gezinnen aan de buitenwereld zien wie ze zijn. En dat ze hun leven goed voor elkaar hebben.  Wie in de zeventiende eeuw een Amsterdams grachtenhuis binnenliep, kon in de ontvangstkamer worden verwelkomd door een groot schilderij van de bewoners. Bijvoorbeeld van een strenge vader in donkere mantel...

Lees meer
Filmposter Zwei zu eins
Filmposter Zwei zu eins
Recensie

Duitsers op het dievenpad in schelmenfilm Zwei zu eins

Over het leven in de DDR bestaan veel grimmige films, maar Zwei zu eins bewijst dat je er ook een schelmenkomedie over kunt maken. De film speelt zich af in de zomer van 1990 in het Oost-Duitse Halberstadt. De aanstaande Duitse eenwording gaat in het stadje gepaard met massaontslagen en failliete fabrieken. Drie gedesillusioneerde werkloze...

Lees meer
Cover HN78 2025
Cover HN78 2025
Interview

Broedermoord en ruzie over de erfenis: familiedrama’s zijn van alle tijden

De zomereditie van Historisch Nieuwsblad is gevuld met artikelen over familie. Volgens eindredacteur Mirjam Janssen is het een prachtig thema omdat veel geschiedenis daar nu eenmaal begint. ‘Iemands status en opvoeding, en de mogelijkheden die hij of zij krijgt in het leven hangen voor een groot deel af van de familie. We laten zien hoe families...

Lees meer