De stelling

Chávez is een zegen voor Latijns-Amerika

Ruth Oldenziel:

‘Ik kan niet beoordelen of Chávez een goed bestuurder is. Maar in deze tijd, waarin het neoliberale denken zo overheerst en van “het einde van de geschiedenis” wordt gesproken, is het belangrijk dat er een tegengeluid bestaat. Dan komt er in elk geval weer discussie.
Bovendien vecht Chávez het idee aan van Latijns-Amerika als “natuurlijke achtertuin” van de Verenigde Staten. Chávez kan de natuurlijke opvolger van Fidel Castro zijn, maar dan met het – belangrijke – oliewapen. Of de gemiddelde Zuid-Amerikaan daar iets mee opschiet weet ik niet. Maar Chávez gaat allianties aan met Argentinië, China en Iran om de Amerikaanse macht in te dammen. En dat is op zich goed. Hij stelt ook de Engelstalige, Amerikaans getinte mediacratie ter discussie. Zo heeft hij zijn eigen televisiestation Telesur opgericht als tegenhanger van CNN.
Het verbaast mij eigenlijk dat de campagne van de Verenigde Staten tegen Chávez niet heviger is. Men heeft wel meerdere malen tevergeefs geprobeerd hem met behulp van de CIA omver te werpen, maar dat is niet gelukt. Waarschijnlijk hebben de Noord-Amerikanen hun prioriteiten sinds 11 september elders liggen. Ik vermoed dat de regering-Bush er bewust voor kiest hem niet te demoniseren, maar hem zoveel mogelijk tracht te negeren.’

James Kennedy:

‘Dat lijkt me een zeer aanvechtbare stelling. Chávez’ verdiensten voor de armen in Venezuela zijn natuurlijk positief. Hij heeft de algemene gezondheidszorg verbeterd, grote stappen gezet in de bestrijding van analfabetisme en aan de basisvoedselvoorziening gewerkt. Dat past ook in het model van linkse populisten als Chávez. Het gaat de kant van Cuba op, maar dan democratischer en met meer middelen vanwege de olie.
De vraag is wel of hij zijn beleid op de langere termijn kan handhaven. Het bruto nationaal product van Venezuela is de afgelopen jaren niet gestegen, ondanks alle olie-export. Ook zullen zijn tegenstanders geneutraliseerd moeten worden, wil hij zijn hervormingen verder kunnen doorvoeren. De belangen van de oude elite en de oude vakbonden staan op het spel. En Chávez is in essentie een “sterke man”: een militarist die de strijd verkiest en niet vanzelfsprekend democratisch handelt. Hij heeft al in 1992 een coup d’état gepleegd.
Mijn eindoordeel over “de zegen van Chávez” is dan ook negatief. Zijn stijl van regeren zorgt ervoor dat zijn verdiensten beperkt zullen blijven vanwege de continue polarisatie, provocatie en intimidatie. Ook zal hij zijn beleid niet succesvol naar andere Zuid-Amerikaanse landen kunnen exporteren, omdat deze nu eenmaal niet over dezelfde middelen beschikken.’

Anton van Hooff:

‘Ik ben het er wel mee eens. Chávez is misschien een blessing in disguise, maar hij zorgt in elk geval voor meer schakeringen in het linkse politieke landschap van Zuid-Amerika. Zo kan hij Fidel Castro uit zijn isolement halen. Hij speelt een beetje de rol van het stoute jongetje, terwijl Lula van Brazilië en Kirchner van Argentinië de gematigde, sussende rol vervullen.
Het is opvallend dat er een links kamp is ontstaan in de achtertuin van de Verenigde Staten. Men stelt zich in Zuid-Amerika nu onafhankelijker op van de Noord-Amerikaanse overheersing. Chávez speelt daarin een belangrijke rol, en dat heeft toch wel mijn sympathie. Ik moet wel lachen om zijn lef. Zoals ik ook altijd bewondering heb gehad voor wie het in de Oudheid heeft opgenomen tegen Rome, bijvoorbeeld Vercingetorix en Arminius.
Je kunt veel denken over Chávez’ oliepolitiek, maar hij wil de inkomsten wel ten goede laten komen aan de Venezolanen zelf, niet alleen aan de grote oliemaatschappijen. Daarin is hij toch een inspiratiebron voor Morales van Bolivia. Ook is er door die meer onafhankelijke opstelling een herwaardering ontstaan voor het “eigene” van Zuid-Amerika, zoals de indianenbevolking.’