Hoe staat het met uw historische kennis? Elk jaar organiseert dit blad samen met de Volkskrant en televisieprogramma Andere Tijden de Grote Geschiedenis Quiz. Bereid u voor op deze quiz en oefen mee.
Van de laboratoria halverwege de negentiende eeuw mag men zich geen al te fraaie voorstelling maken: natuurwetenschappelijk onderzoekers werkten in schuren en stallen, op zolders en in kelders. Een van deze wetenschappers was een jongeman uit de Jura. Zijn vader, naast leerlooier ook soldaat en vurig aanhanger van Napoleon, stuurde hem naar Parijs. Daar ging hij scheikunde en natuurkunde studeren en groeide hij uit tot grondlegger van de biochemie en de moderne bacteriologie.
Een van de vele problemen die hij aanpakte was hondsdolheid, een ziekte met variërende incubatietijd, die door haar verschijnselen (bij de mens soms zelfs bijtneigingen en maniakale uitingen) grote indruk maakte op de fantasie van het publiek. Er was een tijd waarin de zieken tussen matrassen werden verstikt, zo groot was de angst voor besmetting.
Bekend was dat de ziekte zetelde in het centrale zenuwstelsel van de hond. Daarom werd weefsel uit het centrale zenuwstelsel van een dolle hond ingebracht in de hersenen van een gezonde hond. Dit bleek een effectieve methode om de ziekte over te brengen; in twee weken werden de gezonde honden dol.
Onderzoek leerde dat de entstof, indien blootgesteld aan droge lucht, binnen veertien dagen zijn werkzaamheid verliest. Zodra dit bekend was, werden de proeven voortgezet, eerst bij gezonde proefdieren, daarna bij honden die door een dolle hond waren gebeten. En wat bleek? Werd een gebeten hond de eerste dag met het veertien dagen oude virus ingespoten, de volgende dag met dertien dagen oud virus enzovoort – dan was het dier, dankzij de opgebouwde weerstand, na veertien dagen onvatbaar geworden voor het meest dodelijke virus.
De ontdekker was 63 jaar oud toen hij zijn eerste patiënt kreeg, een jongetje uit de Elzas dat veertienmaal door een dolle hond was gebeten. Dit geval werd de toetssteen van het onderzoek. Bovengenoemd systeem van veertien opeenvolgende injecties werd toegepast, en het kind genas. De geleerde ‘waakte als een moeder over het kind’, aldus een biograaf, ‘de gezondheidstoestand van de kleine werd met evenveel zorg genoteerd als die van een vorstelijk persoon’.
De vraag is: wie was deze wetenschapper?
a) Curie, b) Fleming, c) Koch, d) Pasteur
De oplossing van nr. 5 is: Anna van Kleef (1515-1557), na Catharina van Aragon, Anna Boleyn en Jane Seymour de vierde vrouw van Hendrik VIII; diens vijfde vrouw was Catharina Howard en zijn zesde Catharina Parr. De ‘kanselier van de schatkist’ die het huwelijk arrangeerde was Thomas Cromwell. Hij werd een maand nadat het huwelijk was ontbonden onthoofd. Winnaar van de vorige prijsvraag is Peter Hoek uit Alkmaar. Weet u de oplossing van deze maand? Inzendingen graag voor 26 juli naar de redactie van Historisch Nieuwsblad, Postbus 256, 1110 AG Diemen, of redactiehn@vug.nl. Onder de juiste inzenders verloten wij het schitterend geïllustreerde Herfsttij der Middeleeuwen van Johan Huizinga, bezorgd door Anton van der Lem.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
