Hoe staat het met uw historische kennis? Elk jaar organiseert dit blad samen met de Volkskrant en Andere Tijden de Grote Geschiedenis Quiz. Bereid u voor op deze quiz en oefen mee.
In 1845 werd Ierland, sinds 1801 met Engeland in de Union verbonden, getroffen door een catastrofe van ongehoorde ecologische dimensies. Een schimmelziekte, de potato blight, veroorzaakt door de Phytophthera infestans, vernietigde de helft van de aardappeloogst.
En juist de aardappel was het hoofdbestanddeel van het dagelijks menu voor tweevijfde van de bevolking, dat wil zeggen: voor 3 miljoen Ieren. Een volwassen man at negen tot elf pond aardappelen per dag, aangevuld met karnemelk en soms wat havermout. Brood, boter, suiker, melk en vlees waren ongekende heerlijkheden.
Het beeld dat is overgeleverd van de hongersnood, die in de winter van 1846-’47 een hoogtepunt bereikte, wordt gekenmerkt door visioenen van uitgeputte mensen die op de kale akkers naar aardappelen zoeken, van wanhopigen die in de havens een schip probeerden te vinden dat hen uit Engeland kon wegvoeren – naar Amerika, Canada of Australië.
Met de aanbesteding van openbare werken en het inrichten van werkhuizen, armenhuizen en soepkeukens werd geprobeerd de nood te lenigen. Maar om verschillende redenen werd er in de praktijk maar weinig bereikt: in Londen ontbrak het aan politieke wil en de heersende principes omtrent zelfverzorging werkten ook niet mee. Er kwam een ‘dwangbuis van voorschriften’ omtrent de handel; de maïs die werd geïmporteerd om de honger te bestrijden gaf wel voeding, maar geen maagvulling. En aan die volle maag was men juist gewend.
In de kranten werden niet alleen de hulpprogramma’s bekritiseerd, maar werd ook het karakter van de Ieren onder de loep genomen. In maart 1847 beschreef The Times de Ieren als ‘een volk dat sinds onheuglijke tijden is geboren en getogen in hardnekkige traagheid, zorgeloosheid, wanorde en de daaruit resulterende nooddruft’. Maar wie kon nog werklust en uithoudingsvermogen van de uitgehongerde mannen, vrouwen en kinderen verwachten?
De vraag is: hoeveel inwoners van Ierland emigreerden er in de jaren 1845-’51:
A) 50.000
B) 500.000
C) 1 tot 1,5 miljoen
D) 4 miljoen.
De oplossing uit nr. 9 was: B) Lodewijk XIV. Het leven aan het Franse hof tijdens het leven van de Zonnekoning (1638-1715), zoals zijn bijnaam luidde, werd in de vorm van memoires beschreven door Louis de Rouvray, hertog van Saint-Simon, kortweg Saint-Simon genaamd. Lodewijk XIV was de zoon van Lodewijk XIII. Omdat Lodewijk XIV zijn zoon en ook zijn kleinzoon overleefde, werd hij opgevolgd door zijn achterkleinzoon, Lodewijk XV. Diens kleinzoon en opvolger was Lodewijk XVI, die in 1793 onder de guillotine het leven liet.
Winnaar van de vorige prijsvraag is Tieneke Verheijen uit Groningen. Weet u de oplossing van deze maand? Inzendingen graag vóór 22 december naar de redactie van Historisch Nieuwsblad, Postbus 256, 1110 AG Diemen, of redactiehn@vug.nl. Onder de juiste inzenders verloten wij Van de wieg tot volwassenheid. 500 jaar culturele geschiedenis van het westen door Jacques Barzun.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
