Home ‘De Atheense democratie leidde tot “links imperialisme”’

‘De Atheense democratie leidde tot “links imperialisme”’

  • Gepubliceerd op: 29 november 2017
  • Laatste update 04 apr 2023
  • Auteur:
    Key Tengeler
  • 3 minuten leestijd
‘De Atheense democratie leidde tot “links imperialisme”’

Op 12 februari 2018 organiseert Historisch Nieuwsblad in samenwerking met het Rijksmuseum van Oudheden een collegedag over de Oude Grieken. Historicus Fik Meijer zal een inleidend college houden over de opkomst en ondergang van de Atheense democratie. ‘Het waren laagopgeleide burgers die voor de uitbreiding van het Atheense imperialisme stemden.’

‘Ik ga een beetje een vreemde invalshoek kiezen voor mijn lezing,’ vertelt emeritus hoogleraar Oude Geschiedenis Fik Meijer, schrijver van onder andere Keizers sterven niet in bed en het recent verschenen Via Appia. ‘Ik zal beginnen met een filmpje van een replica van een trireme, een Atheens oorlogsschip. De roeiers op dat schip vormden namelijk de basis van de Atheense democratie.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

‘De roeiers op de oorlogsschepen vormden de basis van de Atheense democratie’

In het Athene van de vijfde eeuw voor Christus mocht elke mannelijke burger van 18 jaar en ouder stemmen in de volksvergadering. Daar werden alle belangrijke politieke besluiten genomen, zoals de beslissing of er oorlog gevoerd moest worden. De vloot was hierbij van groot belang. ‘De roeiers behoorden tot de armste burgers. Zij waren afhankelijk van hun inkomen als roeier, dus wilden ze oorlog. Het roeien maakte van hen getrainde en imposante mannen. Met intimidatie konden zij hun wil opleggen aan de volksvergadering.’

Meestal wordt een imperialistische agenda geassocieerd met de rechterkant van het politieke spectrum, maar volgens Meijer was het in dit geval juist de armere laag van de bevolking die profiteerde van de uitbreiding van het Atheense imperialisme. ‘De elite wilde juist dat alles bij het oude bleef, zodat zij de baas bleven. Daarom spraken grote filosofen zoals Plato en Aristoteles zich uit tegen de democratie. De armere burgers vormden echter de meerderheid in de volksvergadering en stemden voor een soort “links imperialisme”.’

Fik Meijer zal zijn lezing openen met een filmpje van een trireme: een Atheens oorlogsschip.

De Atheners hadden een directe democratie, in tegenstelling tot onze moderne indirecte democratie via volksvertegenwoordigers. Of die volksvertegenwoordiging goed werkt, is echter onderwerp van hevig debat. Meijer gaat hieraan niet voorbij. ‘Ik zal me natuurlijk concentreren op het oude Griekenland, maar hier en daar maak ik een vingerwijzing naar het heden. Ik wil bijvoorbeeld kort ingaan op de ideeën van David van Reybrouck over de rol die loting en referenda in onze moderne maatschappij kunnen spelen. Als je de moderne staatsinrichting en de manier waarop mensen daarmee omgaan wil begrijpen, is het zeer nuttig om naar de Atheense democratie te kijken.’

Collegedag Oude Grieken

Datum: maandag 12 februari 2018

Tijd: 9.30-17.00 uur

Locatie: Rijksmuseum van Oudheden

Rapenburg 28

Leiden

Prijs: voor leden € 69,-

Voor niet-leden € 89,-

Inclusief: 4 inspirerende lezingen, lunch, koffie/thee, bezoek aan het museum

Bestel nu tickets

Nieuwste berichten

Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer
Jager met jachthonden
Jager met jachthonden
Beeldessay

Nederlanders maken zich al eeuwen druk over de jacht

Tijdens een jachtpartij schoten edelen van de Republiek onbelemmerd vele dieren. Eind achttiende eeuw kwam daar steeds meer verzet tegen. Maar niet uit dierenliefde. Het was een verslavend tijdverdrijf. Met een horde achter het wild aan stuiven of juist in je eentje dieren besluipen. Te paard, ondersteund door jachthonden of valken, schoten jagers ‘edel wild’,...

Lees meer