‘De Abrahams hebben eindelijk het verhaal van hun Libanese grootvader leren kennen’

Met de publicatie van de familiebiografie Abraham brengt schrijfster en Antillen-correspondent Trix van Bennekom de twintigste-eeuwse geschiedenis van de Nederlandse Antillen tot leven. ‘Ik wilde graag de geschiedenis van dit deel van het Koninkrijk vertellen aan de hand van persoonlijke verhalen.’

Het verhaal van de familie Abraham begint in het islamitische Ottomaanse Rijk van de tweede helft van de negentiende eeuw waar de rivaliserende grootmachten Engeland en Frankrijk zich opwierpen als beschermers van religieuze minderheden. Frankrijk bekommerde zich om de christenen terwijl Engeland zich richtte op de islamitische minderheden. In 1896 emigreerde de christelijke Julian Abraham (1870-1931) vanuit Libanon naar New York om zich uiteindelijk zeven jaar later als ‘koopman’ op Curaçao te vestigen. Twintig jaar later verhuisde hij naar Bonaire. Zijn zoon Julio (1909-1960) was een van de eerste politici op het eiland, maar verongelukte tragisch op het hoogtepunt van zijn politieke carrière.  Na zijn dood volgde zijn zoon Toon (1936) hem op als politiek leider en een kleine twintig jaar later zou Jopie (1948) het stokje overnemen. Van Bennekom wist na een maandenlange speurtocht, die haar onder andere naar Ellis Island voerde, het leven van emigrant Julian Abraham te reconstrueren. Het boek beschrijft de politieke levens van zijn nazaten tegen de achtergrond van de tijd.
 
Hoe bent u in aanraking gekomen met de familie Abraham?
‘Na enkele jaren als correspondent merkte ik dat er zoveel meer over de eilanden was te vertellen dan wat ik in artikelen kwijt kon. Net als veel andere correspondenten heb ik toen een boek geschreven, De Tragiek van Bonaire, om mijn ervaringen op papier te zetten. Ik merkte dat ik het schrijven van een boek eigenlijk veel leuker vond dan het snelle journalistieke werk. In die tijd begon ik na te denken over een nieuw boek waarin ik de geschiedenis van de Antillen en de relatie met Nederland wilde belichten. Ik heb altijd al een grote interesse gehad voor koloniale en postkoloniale geschiedenis, de omgang tussen moederland en koloniën en de gevoeligheden die over en weer altijd een rol blijven spelen.’
 
Tekst loopt door onder de afbeelding

Huwelijksfoto van Toon Abraham en zijn vrouw Rose Marie.

‘In 2009 raakte ik tijdens de viering van de jaarlijkse Dag van Bonaire op 6 september geïntrigeerd toen een stokoude man een lied zong dat na de dood van Julio Abraham als hommage was gecomponeerd. Om me heen zag ik mensen ontroerd raken en nam ik me voor ooit meer over deze politicus uit de jaren vijftig te willen weten. Dat moment kwam toen ik Jopie Abraham, die ik door mijn werk als journalist goed had leren kennen, benaderde met het verzoek om mee te werken aan een boek over de politici Abraham. Zijn vader was parlementariër in 1954 toen bij de dekolonisatie de Nederlandse Antillen ontstonden en Jopie was erbij toen in 2010 de Nederlandse Antillen ophielden te bestaan. Samen met Toon was er bijna altijd een Abraham op het politieke toneel geweest. Mijn voorwaarde was wel dat ik alles wilde weten, goede en slechte tijden, en dat ik onafhankelijk wilde kunnen werken.’ 
 
Door het schrijven van deze biografie wilde u ook de twintigste-eeuwse ontwikkeling van de Antillen vertellen. Is dat gelukt?
‘Voor mij was belangrijk om de persoonlijke geschiedenis van de hoofdpersonen te plaatsen in het perspectief van de twintigste eeuw. Kijkend naar de recensies en reacties denk ik dat die poging is geslaagd. De combinatie van de persoonlijke portretten en de verbinding met de grote geschiedenis spreekt lezers aan.’
 
‘Toen Nederland in 1949 algemeen kiesrecht in de kolonie introduceerde, richtte Julio samen met de Europese Nederlandse zakenman Lodewijk Gerharts de eerste politieke partij op Bonaire op, met Julio als lijstrekker. Na een conflict richtte Julio in 1954 een partij op, de Democratische Partij Bonaire, een zusterpartij van de machtige Curaçaose Democratische Partij. Toon was parlementsvoorzitter ten tijde van de opstand van 30 mei 1969, een keerpunt in de geschiedenis van de Antillen en de relatie met Nederland. En in de lange carrière van Jopie weerspiegelt de revolutionaire tijdgeest van de jaren zestig en zeventig en de omslag in het denken van Nederland ten opzichte van de Antillen. Nadat Nederland tussen 1970 en 1990 vergeefs had aangedrongen op onafhankelijkheid van de eilanden, werd dat streven begin jaren negentig losgelaten. Jopie was sinds zijn studie in Nederland links en revolutionair en onderhield contacten met belangrijke socialistische leiders in de Caribische regio. Toen hij in 1979 tot leider van de Democratische Partij werd gekozen, koos de partij voor een sociaaldemocratische koers.’

Tekst loopt door onder de afbeelding

Verkiezingsposter van Jopie Abraham.

Hoe verliep uw onderzoek naar de familie Abraham?
‘Ik heb vier jaar aan het boek gewerkt, er ligt veel onderzoek aan ten grondslag. Voor Julian en Julio Abraham heb ik voornamelijk informatie uit archieven en oude kranten gehaald, met Toon en Jopie heb ik tientallen interviews gehouden waarbij ik alles mocht vragen. Soms was dat best moeilijk: zo heeft Jopie in de jaren tachtig een onstuimig privéleven geleid dat hem zijn huwelijk en politieke carrière kostte, maar in de jaren negentig is hij politiek als een feniks herrezen. Ik kan alleen maar respect hebben voor hun openheid. Op de Antillen is alles politiek en verweven met het dagelijks leven, en de familie maakte zich best kwetsbaar door medewerking aan mijn boek te geven. Dankzij dit boek hebben zij eindelijk het verhaal van hun Libanese grootvader leren kennen.’
 
Toon Abraham lijkt niet echt binnen de familie te passen. Waarom heeft hij andere karaktertrekken?
‘Toon, de tweede zoon van Julio, is introvert en zeer bescheiden en blijft het liefst op de achtergrond. De twaalf jaar jongere Jopie is extravert, uitbundig en welbespraakt. Jopie lijkt op zijn vader, maar wat zeker meespeelt is dat Toon niet thuis is opgegroeid, maar in een pleeggezin. Toen hij zes jaar was, verhuisde hij naar de dames Visser, twee ongehuwde onderwijzeressen uit de blanke Antilliaanse elite die in een groot huis aan de overkant van de familie Abraham woonden. De oudste zus was peettante van Toon. De vrouwen waren zo dol op het ventje dat ze vroegen of ze hem mochten opvoeden.  Het is niet uitzonderlijk dat op de Antillen kinderen op jonge leeftijd uit huis gaan, aangezien ze vaak moeten verhuizen voor hun middelbare school of vervolgopleiding. Bij Toon was het anders, welbeschouwd was er sprake van adoptie zonder dat het formeel werd geregeld. Overigens is er over die regeling nooit enige wanklank geweest.’
 
‘Nazaten van Libanese emigranten zijn vaak uitzonderlijk succesvol in de politiek en in het zakenleven. Dat geldt ook voor Toon, die behalve politicus ook zakenman werd en op 82-jarige leeftijd nog dagelijks op zijn kantoor is te vinden. Hij is geen uitzondering, ook enkele zussen en een nicht zijn tot op hoge leeftijd in hun winkels aan het werk gebleven.’

‘Nazaten van Libanese emigranten zijn vaak uitzonderlijk succesvol in de politiek en het zakenleven’

Is de dynastie van de Abraham-familie uitzonderlijk te noemen?
‘Op de eilanden zijn politieke dynastieën niet ongewoon: zo heb je op Aruba de families Croes en Eman, en op Saba de familie Johnson. Politiek op de eilanden is persoonlijk, partijprogramma’s hebben niet veel betekenis, vooral de  persoon van de leider is belangrijk. Daar hebben kiezers wel of geen vertrouwen in. De laatste jaren zie je het persoonlijk maken van politiek ook terugkomen in Europa en in de Verenigde Staten, waar dochter Ivanka en schoonzoon Jared Kushner grote invloed hebben op het beleid van president Donald Trump.’
 
Hoe ziet de toekomst van de Abrahams in het publieke bestel eruit?
‘Ik heb het boek laten eindigen in 2010 toen Jopie afscheid nam van de actieve politiek. Dat is te beschouwen als het einde van een tijdperk. Clark Abraham, een van zijn zonen, is daarna wel politiek actief geworden, maar het is te vroeg om te zeggen of hij er in zal slagen in de voetsporen van de drie legendarische politici Abraham te treden.’

Op de banner is een beeld te zien van Julio Abraham bij een verkiezingsbijeenkomst van de Democratische Partij op Bonaire.