DDR was niet failliet

Twintig jaar na de Duitse eenwording gaat het nog altijd niet goed in Oost-Duitsland. Terwijl de DDR er economisch niet eens zo slecht voor stond, menen deskundigen nu.

Op 1 juli 1990 werd in de DDR de West-Duitse D-mark ingevoerd. Mensen stonden in lange rijen voor banken en postkantoren om de felbegeerde valuta in ontvangst te nemen. Eén D-mark voor één DDR-mark. De mensen staken vuurwerk af, dronken Rotkäppchen-sekt en droomden van de ‘bloeiende landschappen’ die bondskanselier Helmut Kohl hun had beloofd.

Vanaf diezelfde dag stortte de DDR-economie ineen. Fabrieken sloten, mensen kwamen op straat te staan. De staat was failliet, de economie verrot, de bedrijven waren inefficiënt, de arbeiders produceerden te weinig, heette het. Maar twintig jaar later beweren steeds meer specialisten dat de DDR-economie voor een belangrijk deel nog te redden was geweest.

Zelfs de meest gezaghebbende Duitse econoom, Hans-Werner Sinn, neoliberaal in hart en nieren, stelt nu dat de politiek destijds grote fouten heeft gemaakt. Wijzend op de bloeiende economieën van Polen, Tsjechië en Slowakije meent hij dat men langer naar buitenlandse investeerders had moeten zoeken in plaats van de DDR-bedrijven aan hun West-Duitse concurrenten te verkopen, die ze natuurlijk onmiddellijk sloten.

Edgar Most, een topbankier uit de DDR die na de val van de Muur directeur werd bij de Deutsche Bank, spreekt smalend over Kohls economische politiek. ‘Ik heb destijds vier uur lang knie aan knie op Kohl ingepraat, maar hij was niet geïnteresseerd in economie,’ zei Most onlangs. Ik neem de politieke beslissingen, had Kohl gezegd, de economen moeten de problemen maar oplossen.

‘De DDR was niet failliet,’ beweert Most met inmiddels vele anderen. ‘De staatsschuld bedroeg per hoofd van de bevolking de helft van die in West-Duitsland.’ Historicus Karl Brenke valt hem bij. ‘Een tekort van 20 miljoen D-mark op de betalingsbalans – vergelijk dat eens met de staatschulden van tegenwoordig.’ Maar ook al was Kohls politiek catastrofaal, hij had, meent Brenke, geen alternatief.

Het hadden nu de maanden van Helmut Kohl moeten zijn. Hij is zojuist tachtig geworden en had zich graag groots laten eren als ‘kanselier van de eenheid’. Maar het eerbetoon valt mager uit. De politieke eenwording van Duitsland mag dan zijn verdienste zijn geweest, op de economische eenwording zitten de mensen in Oost-Duitsland nog altijd te wachten.