Op 26 februari maakte Donald Rumsfeld, de Amerikaanse minister van Defensie, een eind aan het kortstondige bestaan van het Office of Strategic Influence, een kleine, maar volgens geruchten zeer ruim gefinancierde afdeling van het Pentagon. Dit orgaan was in de dagen na 11 september ingesteld om buitenlandse media te voorzien van informatie over de Amerikaanse oorlog tegen het terrorisme. Daarbij was het expliciet de bedoeling ook onjuiste informatie te verstrekken als dat in de militaire kraam van pas kwam.
Zodra het bestaan en de doelstellingen van het Office of Strategic Influence waren uitgelekt, stak in de Amerikaanse media een storm van verontwaardiging op. De regering-Bush, die over het algemeen niet erg scheutig is met informatie, bleek nu ook nog eens van plan een systematische leugencampagne in het buitenland te willen starten. Zo beroerd was de omvangrijke publiciteit dat opheffing onvermijdelijk was.
Het is eigenlijk maar de vraag of grote verontwaardiging bij dit vreemde incident op zijn plaats is. De welbewuste verspreiding van onjuiste informatie als onderdeel van de oorlogvoering is bepaald geen nieuwtje. Zoals bekend is de waarheid in elk conflict het eerste slachtoffer. Al zijn de Amerikanen dan betrekkelijke nieuwkomers op het zondige wereldtoneel, als het op propaganda aankomt weten zij van wanten en het Pentagon liegt dat het gedrukt staat als dat zo uitkomt.
De vraag is toch vooral waarom een ongetwijfeld zware commissie van hoge ambtenaren en militairen, voorgezeten door een of andere onderminister, het noodzakelijk achtte een zo overbodige en kwetsbare nieuwe organisatie op te zetten. Overbodig omdat bestaande organisaties dit werk zonder twijfel ook hadden kunnen doen – en waarschijnlijk al deden – en kwetsbaar omdat zo’n halfgaar plan altijd zal uitlekken.
Het Office of Strategic Influence lijkt mij het product van een combinatie van opportunistische bureaucratische ambities en de oorlogszuchtige opwinding die 11 september veroorzaakte. Na 11 september nam de beleidsruimte voor de Amerikaanse regering en vooral ook voor het Pentagon enorm toe. Op korte termijn waren de mogelijkheden vrijwel onbeperkt. Waarom geen nieuwe organisatie gecreëerd, nu daar het geld voor was? Een organisatie met een gewichtige titel, die ook in een spionageroman niet zou misstaan. Wat een mooie taak bovendien: de populariteit van de Verenigde Staten vergroten door misleidende informatie te verspreiden.
Verontwaardiging is hier niet op haar plaats. Medelijden past veel beter. Hoe naïef en wereldvreemd moet je wel niet zijn om daadwerkelijk te geloven dat door het Pentagon verspreide misleidende informatie de Verenigde Staten populair zal maken in landen waar zij dat nu niet zijn.
Maarten van Rossem is Amerikanist en redactioneel medewerker van Historisch Nieuwsblad.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
