In het nieuwe opvangkamp voor alleenstaande minderjarige asielzoekers (ama’s), dat het ministerie van Justitie als experiment heeft laten opzetten, werd op 8 november jongstleden een persconferentie gehouden. Ik besloot erheen te gaan, omdat ik het gevoel had getuige te zullen worden van een historische gebeurtenis.
Ik kwam bij een oude kazerne, omheind met prikkeldraad. In een van de bakstenen gebouwen zaten journalisten tegenover vertegenwoordigers van de verschillende instanties die bij de ‘ama-campus’ betrokken zijn. Ze vertelden over het regime in het kamp. Dat de pubers er niet uit mochten zonder uitdrukkelijke toestemming en een zeer dringende reden. Dat iedereen een groene trui kreeg en dat je pas een rode aan mocht als je genoeg ‘prestatiepunten’ haalde. Dat jongens en meisjes strikt werden gescheiden. Dat er geen enkele privacy bestond en amper vrije tijd.
Ik probeerde zo objectief mogelijk te kijken en luisteren. Toch kon ik het niet helpen dat één gedachte voortdurend door mijn hoofd spookte: waarom staat dit ama-kamp uitgerekend in Vught? Kamp Vught is het dus. Ik heb de vraag aan niemand durven stellen en strikt genomen is de locatie ook irrelevant. Maar het geschilderde regime in het ama-kamp leek dusdanig fnuikend voor de ontwikkeling van pubers, en de mate van vrijheidsberoving zó groot, dat de ironie niemand kan zijn ontgaan.
Had ik de euvele moed wél gehad mij uit te spreken, dan was verontwaardiging mijn deel geweest. ‘Vergeet niet dat we hier met z’n allen democratisch voor hebben gekozen’, bezwoer C. Breugelmans, hoofd van het onderwijsteam, de verzamelde pers. Afgezien van de vraag of dat waar is, vond ik het juist geen geruststellende gedachte. Blijkbaar behandelen niet alleen fascistische regimes onschuldige pubers als criminelen.
Er is geen reden om aan te nemen dat de volwassen bevolking van vandaag superieur is aan die van de jaren dertig en veertig. Sinds de Tweede Wereldoorlog is in Nederland het vertrouwen in de overheid niet zo laag en de roep om repressieve maatregelen tegen afwijkende personen niet zo sterk geweest als nu. Ik wil niet zeggen dat dit onherroepelijk zal leiden tot een tweede shoah. Ik word alleen moe van het taboe op vergelijkingen met historische gebeurtenissen, die zo onbevattelijk heten dat ze onaanraakbaar zijn geworden. Het ‘nooit weer’ is afgezwakt van een heilige eed tot een geruststellende overtuiging, een slaapliedje.
Toen ik na de persconferentie terugliep naar het station, keek ik nog even achterom naar de donkere kazernegebouwen. Zou ik er nog eens terugkomen, over een paar jaar, als een parlementaire enquêtecommissie er haar onderzoek presenteert naar de misstanden in kamp Vught II?
Bas Kromhout is redactioneel medewerker van ‘Historisch Nieuwsblad’./I>
Dit artikel is exclusief voor abonnees
