Home COLUMN: Jaap Scholten over zijn huis (2)

COLUMN: Jaap Scholten over zijn huis (2)

  • Gepubliceerd op: 1 juli 2016
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Jaap Scholten
  • 4 minuten leestijd
COLUMN: Jaap Scholten over zijn huis (2)

Het huis van Jaap Scholten droeg de sporen van een bewogen verleden. Het was een enorme klus om het in de oude luister te herstellen. Het tweede deel van de geschiedenis van een huis. 

 
De goten lekten, het gietijzeren hek hing scheef, de muren waren vlekkerig van het vocht, de glas-in-loodramen in de wintertuin stonden bol, de tuin had de charme van een kazerneterrein, de Zsolnay-fontein stond geamputeerd in een krappe betonnen bak, het rozenhouten plafond in de zitkamer was zwartgeblakerd, de muren op de begane grond waren beplakt met kurk als in een amateuristische geluidstudio, midden in de keuken was een wc geplaatst, op de eerste verdieping was de vloer in één kamer een meter verhoogd om er een plastic jacuzzi te plaatsen.

Éminence grise

We hadden een goede architect nodig om decennia verwaarlozing en verkrachting ongedaan te maken. Van verscheidene kanten kregen we een éminence grise aanbevolen, een professor aan de faculteit bouwkunde, gespecialiseerd in restauratie. Hij leek van mening dat niemand anders in dit land beter voor deze opdracht geschikt was dan hij.

Hij praatte aan één stuk, over zichzelf en zijn opdrachten. Het was duidelijk dat wij geluksvogels waren als de professor tijd zou vinden. Voorzichtig vroegen we of we wat van zijn werk mochten zien. Uit een brede la kwamen lange rollen papier. Hij rolde de ontwerpen voor ons uit. In alle huizen waren naakte vrouwen met priemende tieten getekend, niet alleen in badkamers, slaapkamers en bij het zwembad, maar ook op de vliering, in de kelder en het verwarmingshok.
 

Het was duidelijk dat wij geluksvogels waren als de professor tijd zou vinden

 
Ons huis is in 1881 gebouwd en groter gemaakt door baron Szterényi de Brasso. Hij verkocht het aan de Joodse familie Streliczky in de jaren twintig. Streliczky was de hoffotograaf van de keizer in Boedapest geweest. Of de familie de Holocaust heeft overleefd, weet ik niet. Het contact met de keizerlijke familie zal weinig bescherming hebben geboden – de Habsburgers met hun traditionele voorliefde voor een multicultureel rijk werden gehaat door de nazi’s en moesten als eersten vluchten. De familie Streliczky zal of ondergedoken zijn, of op transport gezet. In beide gevallen was het na de oorlog eenvoudig voor de communisten om het huis in te pikken.

Landbouwminister

Het lag ver genoeg op de heuvel om bij de gevechten tussen de Duitsers, de Hongaren en de Sovjet-Russen in 1944 buiten de vuurlinie te blijven (na Stalingrad is Boedapest de langst bevochten Europese stad in WO2). De onderzijde van de Zsolnay-fontein werd misschien toen vernield. Ik stelde me voor dat de fontein met afbeeldingen van zwanen en kraanvogels dienst had gedaan als schietschijf voor verveelde soldaten uit Kirzigistan, maar de vrouw die de fontein voor ons restaureerde zei dat de beschadigingen wezen op een zwaar slagwapen.
 

De beschadigingen aan de fontein wezen op een zwaar slagwapen

Terwijl we in 2003 aan het verbouwen waren, diende zich op een dag een man van een jaar of zestig aan die vertelde dat hij als jongetje in het huis gewoond had. Zijn vader was destijds minister van Landbouw. De ministers van Landbouw in de stalinistische tijd werden gehaat door de boeren en landeigenaren die hun land hadden moeten afstaan. Toen wij het huis kochten, bevonden zich nog altijd tralies voor alle ramen en achter de voordeur kon een stalen harmonicadeur dichtgeklapt worden.

In de jaren zestig of zeventig, na de landbouwminister, werd het huis opgesplitst in vier appartementen voor vier gezinnen. Het vroeg inventiviteit om alle inwoners een eigen afdeling en eigen ingang te verschaffen. Het parket werd opengebroken om een gat in de vloer te slaan en er een ijzeren wenteltrap te plaatsen. Op andere plekken werden deuren en ramen dichtgemetseld. De liefdeloze toevoegingen uit die periode – beton, laminaat, kurk, glimmende tegels – contrasteerden met het negentiende-eeuwse ambachtswerk.

Jacuzzi

Na de val van de Muur kwam het huis in handen – zoals dat eigenlijk met vrijwel al het staatsbezit ging – van iemand dicht bij de communistische partij. Deze man bezat iets verderop op de heuvel nog een gelijksoortig huis. Zijn playboyachtige zoon bewoonde de eerste en tweede verdieping en had de jacuzzi geïnstalleerd.

De vloer in de jacuzzikamer bevond zich 30 centimeter boven de vensterbank, waardoor de ramen niet meer open konden. Voor mij symboliseert dit soort onzinnigheid een cultuur die afgesneden is van zijn wortels en desperaat richting zoekt. Naast de jacuzzi stonden twee massieve Korinthische zuilen van glimmend zwart marmer, dezelfde kleur als zijn Porsche. Hij was naar eigen zeggen een succesvol filmproducent. Ik heb niet gevraagd in welk genre.
 

Naast de jacuzzi stonden korinthische zuilen van zwart marmer

We kochten het huis. We vonden de oorspronkelijke tekeningen in een Boedapester archief. Het kostte twee jaar om het huis in oude glorie te herstellen. In 2004 trokken we erin. In 2006 werd het tot stadsmonument verklaard. Nadat onze drie zonen elders waren gaan studeren, werd het huis voor ons te groot. We hebben het enkele maanden geleden verlaten.

Het is nu een hotel.

Jaap Scholten is schrijver


 
 
 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Beatrice de Graaf
Beatrice de Graaf
Column

Zo banaal zag Hitler eruit in close-up 

Beatrice de Graaf breekt een lans voor de beeldbiografie. 'Het levert een ander effect op dan filmpjes op het internet.'

Lees meer
Kinderen vieren de onafhankelijkheid van Oostenrijk op een oude Sovjettank
Kinderen vieren de onafhankelijkheid van Oostenrijk op een oude Sovjettank
Artikel

Oostenrijk laveert sinds 1955 tussen het Oosten en het Westen  

Na de Tweede Wereldoorlog werd Oostenrijk verdeeld in bezettingszones. In 1955 vertrokken de buitenlandse troepen en kreeg het zijn onafhankelijkheid terug. Het land bleef neutraal en taalde nooit naar een lidmaatschap van de NAVO of het Warschaupact.   Nog geen twee weken nadat de troepen van Jozef Stalin de nationaal-socialisten uit Wenen verjoegen, had Oostenrijk een...

Lees meer
De heckrund was een Arisch fantasiedier 
De heckrund was een Arisch fantasiedier 
Artikel

De heckrund was een Arisch fantasiedier 

Ooit leefde in Europa de auroch, een uitgestorven oerrund. Nazi-topman Hermann Göring wilde het terugfokken, zodat de Duitsers er als echte Germanen op konden jagen. De opdracht daarvoor ging naar zoöloog Lutz Heck, die een ‘heckrund’ in elkaar knutselde.  Nu zouden ze toch wat beleven… Op Schorfheide in Brandenburg waande Hitlers tweede man Hermann Göring...

Lees meer
Hoogmoedige Chamberlain dacht dat hij met Hitler kon onderhandelen. Trump lijkt daarin op hem
Hoogmoedige Chamberlain dacht dat hij met Hitler kon onderhandelen. Trump lijkt daarin op hem
Artikel

Hoogmoedige Chamberlain dacht dat hij met Hitler kon onderhandelen. Trump lijkt daarin op hem

Neville Chamberlain dacht dat hij vrede kon kopen door Tsjecho-Slowakije uit te leveren aan Hitler. Hij was niet alleen naïef, maar ook hoogmoedig. Na een lange en succesvolle carrière in de Britse politiek negeerde Chamberlain de adviezen van anderen. Is Donald Trump de nieuwe Neville Chamberlain? De Britse krant The Guardian en andere media wierpen...

Lees meer