Home COLUMN Annegreet van Bergen over vaccineren

COLUMN Annegreet van Bergen over vaccineren

  • Gepubliceerd op: 15 juni 2017
  • Laatste update 12 apr 2023
  • Auteur:
    Annegreet van Bergen
  • 5 minuten leestijd
COLUMN Annegreet van Bergen over vaccineren

De kindersterfte in Nederland is gelukkig erg laag. Dat komt onder meer door de hoge vaccinatiegraad. Annegreet van Bergen begrijpt dan ook niets van ouders die hun kinderen niet laten inenten.

Waar zit hun verstand? Dat vraag je je af als je verhalen leest over jonge, hippe moeders die hun kinderen niet tegen besmettelijke ziekten willen laten inenten. Hebben zij weleens over de randen van hun eigen wereldje gekeken? Een geschiedenisboek gelezen?

Misschien gaan hun ogen open wanneer ze een verhaal zouden horen zoals dat van Co (1932). Co kwam begin jaren vijftig als jonge vrouw in de Kruisstraat in Krommenie wonen. ‘Er waren drie huizen op één erf en in het laatste huisje woonde een oude vrouw met wie niemand contact had. Ze kwam uit Amsterdam en iedereen vond haar maar een beetje vreemd. Ik lapte altijd de ramen van mijn naaste buurvrouw en dan nam ik die van haar ook even mee. Een keer riep ze me binnen. Ze gaf me een reep chocola, omdat ze zo blij was dat ik zomaar haar ramen deed. Toen vertelde ze mij haar geschiedenis: ze lag in een bovenwoning in Amsterdam in het kraambed van haar vierde kind, toen een van haar kinderen heel ernstig ziek werd. Het stierf. Even later werd ook het tweede kind ziek. Ook dat kind stierf. En binnen drie weken ook het derde kind. Alle drie stierven ze aan difterie. Alleen de baby bleef leven. Daarna heeft ze nooit meer kunnen lachen.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Difterie is een gevaarlijke infectieziekte; mensen besmetten elkaar. Sinds 1953 is er in Nederland vaccinatie tegen difterie mogelijk. Tot die tijd kostte de ziekte in sommige jaren aan duizenden mensen, vooral aan kinderen, het leven.

In het huidige, rijke en ontwikkelde Nederland zijn vrijwel alle dodelijke kinderziekten getemd. Sterfte onder kinderen is een zeldzaamheid geworden. Tegenwoordig overlijdt 1 op de 300 baby’s in hun eerste levensjaar. Een ramp voor de ouders, maar niets vergeleken met vroeger. Rond 1950 stierf 1 op de 30 baby’s vóór de eerste verjaardag, in 1900 liefst 1 op de 6.

Kinderen waren een broos bezit; elk moment konden ze de ouders ontvallen. Daarom deden die er verstandig aan hun hart niet te zeer aan hun kleintjes te verpanden. Dat is ongetwijfeld een van de redenen waarom de opvoeding indertijd veel afstandelijker was dan nu, zonder enig geknuffel of gestoei.

Binnen drie weken verloor de vrouw drie kinderen aan difterie

Weelde went. Als het gedrag van de weigermoeders iets laat zien, is dat het wel. Klaarblijkelijk denken zij dat de luxe waarmee vrijwel alle ouders van nu gezegend zijn – namelijk nooit een kind hoeven begraven – de vanzelfsprekende gang van zaken is. Maar niets is minder waar. Historisch en wereldwijd gezien is de huidige lage kindersterfte in Nederland een weldadige uitzondering op een trieste regel.

Deze bijna volledige uitroeiing van kindersterfte danken we aan onze rijkdom. Aan hygiënische leefomstandigheden, aan goede voeding en de voortreffelijke gezondheidszorg. Zoals het in 1957 gestarte Rijksvaccinatieprogramma (RVP) voor baby’s en kinderen. Aanvankelijk bestond dit alleen uit inenting tegen DKTP (difterie, kinkhoest, tetanus en polio), maar het is later uitgebreid.

In 1956, vlak voordat het RVP werd geïntroduceerd, werd Nederland voor het laatst getroffen door een grote epidemie van polio of kinderverlamming. Die eiste 70 dodelijke slachtoffers en veroorzaakte bij bijna 1800 kinderen ernstige verlammingen. Na 1957 waren er nog twee kleinere polio-epidemieën, in 1971 eentje op de Veluwe en in Staphorst en in 1992 een andere in Streefkerk. Beide in een gebied met een hoge concentratie bevindelijk gereformeerden die hun kinderen niet laten inenten, omdat ze vaccinatie een ontoelaatbaar ingrijpen in de goddelijke voorzienigheid vinden.

Dit laat zien dat er gevaar dreigt wanneer véél ouders hun kinderen niet laten vaccineren. Weigert slechts een enkeling, dan is dat geen probleem. Dan is er zogeheten groepsimmuniteit; doordat bijna alle kinderen immuun zijn kan het virus zich niet verspreiden. Wordt de vaccinatiegraad echter te laag, dan ligt het gevaar van een epidemie op de loer.

Bij mij op de lagere school zat een paar klassen boven mij een meisje dat met haar ene been trok, waardoor ze nogal raar liep. Ook was er iets vreemds met een arm. Die hing niet langs haar lijf, zoals bij andere kinderen, maar zat als het ware schuin voor haar buik geplakt. Kinderverlamming, werd ons verteld. Als kind nam ik dat voor kennisgeving aan. Nu weet ik dat kinderverlamming niet meer hoeft en daarom hoop ik dat bij de inentdiscussies het gezond verstand het wint. Want de klok wordt toch erg ver teruggedraaid wanneer er straks opnieuw zulke gehandicapte kinderen op het schoolplein zouden rondlopen.

Annegreet van Bergen is econoom en journalist. Ze schreef het boek Gouden jaren, over de naoorlogse groei die ons leven op alle fronten heeft veranderd. In deze rubriek beschrijft ze voorwerpen die grote vernieuwingen met zich meebrachten.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer