Brieven september 2001

In deze rubriek kunnen lezers hun mening geven over artikelen die in het Historisch Nieuwsblad verschenen zijn. De redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten. Reacties: Postbus 1528, 1000 BM Amsterdam of redactiehn@vug.nl

Politionele acties
In het artikel over de dekolonisatie van Indonesië (Historisch Nieuwsblad 2001/5) citeert Bas Kromhout de historicus Anthony Reid: ‘In de praktijk werkten de Australische troepen mee aan de rekolonisatie door Nederland. Ze aarzelden niet anti-Nederlandse demonstraties op Borneo en Celebes neer te slaan.’ Maar volgens mijn gegevens, die ik van de plaatselijke bevolking, de Boeginezen, heb ontvangen is er op Zuid-Celebes het volgende gebeurd.
        Vlak na de capitulatie van Japan, op 15 augustus 1945 lieten de nationalisten zich ook zien op Zuid-Celebes en werd in Bone zelfs de rood-witte vlag gehesen. De radja van Bone onthield zich van een krachtig optreden tegen de zogenaamde nationalisten, terwijl de te Watampone gedetacheerde Australische soldaten de anti-Nederlandse demonstraties oogluikend toestonden. Commissaris van Politie Andie Pabenteng, de latere sultan van Bone, was dit een doorn in het oog en hij besloot zelf op te treden. Dat deed hij met kracht en op zeer afdoende wijze. De bendes schrokken en vertrokken, ondanks hun overmacht.
        Maar in 1946 waren grote delen van Zuid-Celebes toch in handen gekomen van de nationalisten. De Australische troepen traden niet tegen hen op. Het waren vooral roversbenden die veel onrust veroorzaakten. Daartegen is naderhand kapitein Westerling met zijn mannen opgetreden.
        Er was sprake van een zeer vriendschappelijke verhouding; de daar gelegerde Nederlandse militairen werden overal even vriendelijk ontvangen en toegejuicht nu de rampokkers waren verdwenen. Zo verloor een van de militairen tijdens een militaire patrouille zijn banderol met vijftig patronen, maar een inlander die deze patronen vond ging de patrouille achterna en bracht de patronen netjes terug. Dat doe je niet als je de militairen niet gunstig gezind bent.
        De Australische troepen hebben het de nationalisten op Zuid-Celebes niet moeilijk gemaakt. Het waren vooral de Boeginezen zelf die zich van de nationalisten bevrijdden. De Nederlandse militairen hebben bij hun komst de wapens van de Australische troepen overgenomen. En zo kwam ik dus in het bezit van een Australische Owengun.
Henk Volders, Stadskanaal

Massatoerisme 1
Bij een beschrijving van de opkomst van het massatoerisme (Historisch Nieuwsblad 2001/6) mag een vermelding van het Jeugdreisbureau ROY niet ontbreken. Omstreeks 1950 nam de toen twintigjarige Frank Boers het initiatief goedkoop vervoer door middel van pendelbussen voor jongeren naar de Middellandse Zee (Frankrijk, Spanje) en Oostenrijk te verzorgen. Het succes was zo groot, dat de gevestigde reiswereld een verbod op het gebruik van Nederlandse touringcars wist te bewerkstelligen. Daardoor niet uit het veld geslagen huurde Boers touringcars in België, die echter in Nederland geen reizigers mochten oppikken. De ROY-reizen begonnen daarom in Breda, vanwaar de reizigers per lijndienst naar de grens werden gebracht, waar bij Wuustwezel werd overgestapt op de Belgische touringcars. Voor tienduizenden jongeren boden deze ROY-reizen, lang voor de eerste reizen van Dirk van den Broek, een eerste kennismaking met het verschijnsel massatoerisme.
V.F.W. Ophoff, Voorburg

Massatoerisme 2
‘Pas medio jaren zeventig was ons wagenpark zover ontwikkeld dat je er langere reizen mee kan ondernemen’, zegt Paul Nouwen in het artikel ‘Opkomst van het massatoerisme’. Dit verbaast mij. In 1955 reden wij met drie vriendinnen in een Volkswagen in twee dagen naar Spanje. Een jaar later met z’n vieren in een Renault 4 naar Italië en in 1957 met dezelfde Renault 4 naar de Spaanse oostkust. De auto’s hielden zich uitstekend op deze reizen en wij hadden niet het gevoel dat dit uitzonderlijk was.
E. Van de Sande Bakhuyzen, Vogelenzang

Romeinse Keizers
Graag wil ik een kleine aantekening maken bij het artikel van mijn oud-docent Fik Meijer over de gewelddadige dood van de Romeinse keizers (Historisch Nieuwsblad 2001/6). Bij één keizer heeft hij zich vergist. Niet keizer Otho (69 na Chr.) werd na langdurige folteringen met een vleeshaak de Tiber ingesleurd, maar zijn opvolger keizer Vitellius. Otho pleegde, nadat zijn leger verslagen was door troepen van dezelfde Vitellius, zelfmoord (april 69).
B.M. Pieterse, Santpoort-Zuid

Museumtest
Met veel plezier heb ik de ongemeen boeiende en wetenschappelijk zwaar (!) onderbouwde museumtest gelezen (Historisch Nieuwsblad 2001/6). Als bedenker van HollandRama trof mij natuurlijk de kwalificatie ‘volstrekt debiele attractie’. Verder mocht ik voor het eerst vernemen dat HollandRama over de Nederlandse identiteit zou gaan. Graag nodig ik ‘de testers’ en lezers van Historisch Nieuwsblad uit met mij in discussie te gaan over dit innovatieve museale concept dat is ontworpen om met het (persoonlijke) verleden van de bezoekers om te gaan. Tijdens de Geschiedenisdag op 24 november a.s. in Tilburg is daar in een workshop alle gelegenheid toe.
Ton Wagemakers, Nederlands Openluchtmuseum

Herstel
Heleen Massee van het beeldarchief van het Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging (IIAV) vond het juiste bijschrift bij de foto in de rubriek ‘Beeldgeheim’ (Historisch Nieuwsblad 2001/3). De foto is niet genomen in 1913, maar in 1936. ‘Het gaat hier om een uitstapje tijdens een internationaal congres van de Wereldbond van vrouwen. De meisje in Volendams kostuum zijn Amsterdamse studentes. Op de foto is in ieder geval te herkennen: W.H. Posthumus-van der Goot (een van de oprichtsters van het Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging), links achteraan lachend met baret. De Amerikaanse Carrie Chapman Catt staat niet op de foto, maar de Nederlandse vrouwenvoorvechtster Rosa Manus waarschijnlijk wel: een klein dik vrouwtje vlak achter het meisje dat accordeon speelt. Achter hetzelfde meisje (derde van links) staat ook presidente van de Wereldbond van Vrouwen Margary Corbett Ashby, die op de conferentie sprak: “Als tien vrouwen om vrede roepen luistert niemand. Als tien millioen vrouwen vrede eischen, zullen zij een oorlog kunnen verhinderen. God geve, dat onze generatie niet hoeft te lijden onder wat onze ouders niet hebben gedurfd. Daar ligt onze taak”.’