BRIEVEN

Goebbels

In het artikel ‘Spindoctor avant la lettre’ over Joseph Goebbels van de hand van Willem Melching wordt de teneur van het werk van Joachim Fest al in de eesrte alinea volstrekt onjuist weergegeven.

Fest zou de verantwoordelijkheid voor het Derde Rijk primair bij de nazi-elite leggen en in de Duitsers misleide en onderdrukte slachtoffers zien. Tja, zou Fest dat echt menen, dan getuigde dit werkelijk van een tenhemelschreiende onnozelheid die elke weldenkende burger met de diepste bezorgdheid zou moeten vervullen. Die Duitsers, wat moeten we toch met dat volk, als zelfs de geleerdste exemplaren zo’n ondoordringbaar pantser van volstrekt Unbelehrbarkeit dragen?

Gelukkig beweert Fest op tal van plaatsen in zijn indrukwekkend werk totaal wat anders. Al in het voorwoord van zijn Das Gesicht des dritten Reiches schrijft hij dat het weliswaar mogelijk zou zijn geweest zijn biografische benadering aan te vullen door een studie naar collectieve gedragspatronen binnen kerk, bureaucratie, ondernemers, vakbonden et cetera, maar dat hij heel bewust niet voor deze benadering heeft gekozen. Wanneer de schijnwerper gericht wordt op het falen van afzonderlijke groepen, zouden anderen, volkomen ten onrechte, kunnen menen dat zij vrijuit gaan en wordt daardoor het zo noodzakelijke besef dat er wel degelijk sprake is van een schuld van het gehele volk aan wat er in die jaren is gebeurd ernstig aangetast. Hoe kun je het nog duidelijker en gewetensvoller formuleren? Elders in zijn samenvattend hoofdstuk formuleert hij het nog pregnanter: de nationaalsocialistische leiders waren vertegenwoordigers van een type dat je in de hele maatschappij van die dagen kon aantreffen. In die zin is de geschiedenis van het Derde Rijk de geschiedenis van een heel volk.

Dr. Rob de Ruig, Utrecht

 

Verdun

Deze zomer was ik in Verdun, dus met extra belangstelling heb ik het artikel van professor Wesseling gelezen. Het bijschrift van de foto op pagina 41 klopt niet. Op de achtergrond staat niet fort Douaumont, maar het Ossuarium, een groot herinneringsmonument aan de slachtoffers.

Ruud Baarda, Scheveningen

 

Archieventest

Met veel belangstelling en soms gevoelens van herkenning heb ik uw ‘grote archieventest’ gelezen. Een aantal van de door u bezochte en becommentarieerde archieven ken ik, omdat ik er heb gewerkt of omdat ik er – soms recent – als bezoeker ben geweest. Een test is natuurlijk afhankelijk van de criteria die worden aangelegd en van de steekproef die wordt genomen. U hebt met de steekproef in dit geval wellicht een beetje pech gehad, en bij uw criteria (te?) veel nadruk gelegd op (bij?)zaken als tentoonstellingen, toiletten en kantines.

Voor een boek en een tentoonstelling heb ik het Rotterdamse archief de afgelopen jaren in de nieuwe behuizing regelmatig bezocht. Ik herken veel in uw commentaar op dit archief, maar wil wel graag een kanttekening plaatsen. Het Rotterdamse archief heeft een aparte studiezaal voor genealogen en voor gebruikers van de krantenklappers. Waar mogelijk heb ik die studiezaal gebruikt, omdat de service er uitzonderlijk goed was. Dat heeft ongetwijfeld te maken met degene die deze studiezaal beheert. Hij is geduldig, onvermoeibaar en inventief voor iedere bezoeker beschikbaar. Ik weet zijn naam niet, maar vind het jammer en onterecht als hij mee moet lijden onder het negatieve beeld van zijn instelling.

Hoe ‘schokkend’ en terecht kritisch en dus nuttig uw test ook is, het commentaar lijkt me soms wat eenzijdig en iets te weinig gedifferentieerd. Ik heb de afgelopen jaren frequent gebruikgemaakt van de Haagse en Schiedamse gemeentearchieven, en ik kan niet anders zeggen dan dat het een feest was om daar in de studiezalen te werken. De medewerkers hadden belangstelling, begrepen mijn vragen, gaven goede suggesties en zorgden voor een snelle bediening en een goede sfeer

Het zou wellicht eerlijk zijn een tweede ronde langs de archieven te maken om die de gelegenheid te geven een iets objectiever oordeel van uw blad te krijgen.

Henk Slechte, publicist en archiefbezoeker