‘Ons volk zal dus zijn zonen weer voor ten minste twee jaar naar de gevechtsfronten in de tropen zien vertrekken. Meer dan honderdduizend man wil de Beel-regering daar samentrekken, waartoe zelfs de lichting van 1944, de drie-en-twintigjarigen, wordt opgeroepen.’
De gewelddadige periode tussen 1940 en 1950 heeft in Nederlands-Indië veel slachtoffers geëist. Families zijn onherstelbaar gebroken en overlevenden zwegen over die periode. Maar latere generaties, de kinderen en kleinkinderen, proberen juist hun Indische familiegeschiedenis in die roerige periode in kaart te brengen.
Het project Afscheid van Indië richt zich op die doelgroep. Met een filmpje op de homepage van de site probeert het Nationaal Archief ook de minder doorgewinterde archiefvorser aan te trekken. ‘Onderzoek doe je zo!’ is de veelzeggende naam van het instructiefilmpje. De vriendelijk ogende presentator Wim Manuhutu (directeur van Museum Maluku) neemt de kijker mee langs zijn zoektocht naar de Molukse verzetsheld Julius Tahya. De eerste stap is het uithoren van familieleden, zegt hij. Hun verhalen schrijf je op. Na vervolgens flink te hebben ingelezen is het dan tijd voor het echte archiefwerk.
Het Nationaal Archief heeft met Afscheid van Indië een prachtige archiefverzameling bij elkaar weten te krijgen. Gedigitaliseerde bronnen uit onder meer Amerikaanse, Britse en Australische archieven zijn via diverse ingangen te doorzoeken. De documenten hebben betrekking op de Japanse bezetting, de Bersiap-periode en de dekolonisatie van Nederlands-Indië.
Bij het verzamelen van de archieven lieten de projectleiders zich leiden door de vraag welke landen militair en politiek betrokken waren bij Nederlands-Indië in de jaren 1940-1950. Het resultaat is een collectie van 175.000 archiefstukken. Nog niet alle gescande documenten zijn op tekst doorzoekbaar, maar daar wordt hard aan gewerkt. Het is een bron van jewelste, maar het laden van een nieuwe pagina kan op een wat oudere computer best lang duren.
De site biedt ook een interactieve kaart van Nederlands-Indië. Het duurt even, maar na het klikken op een van de eilanden verschijnen de archiefingangen. Ook de interactieve tijdbalk met aanklikbare foto’s geeft een houvast in het woud van gebeurtenissen. Onder aan de balk verschijnt een korte uitleg. Er staat meteen bij in welke toegangen meer informatie te vinden is.
Dan maar eens wat ‘browsen’ in de archiefstukken. Er is een verslag van de houding van de Japanse pers ten aanzien van Nederland en Nederlands-Indië in 1940-1941. Tijdens een lezing verklaren Japanse journalisten waarom de Nederlandse regering niet wil dat Nederlands-Indië deel gaat uitmaken van een Aziatisch machtsblok. Dit komt volgens hen doordat Wilhelmina een vrouw is en daarom oppervlakkig denkt. Ook heeft ze nog eens een slecht voorbeeld gegeven door een Duitser te trouwen. De Nederlandse delegatie is verbijsterd dat de Japanse correspondenten koningin Wilhelmina ongehinderd mogen beledigen.
Dit is zomaar een voorbeeld, maar het toont de kracht van deze site: de geschiedenis van Nederlands-Indië tussen 1940 en 1950, bezien door ogen die niet louter Nederlands zijn.
www.afscheidvanindie.nl
Bij het project is ook een boek verschenen: Mark Loderichs e.a., Verhalen in documenten. Over het afscheid van Indië. 120 p. Moesson € 24,95.
Middeleeuwse manuscripten
De online database Medieval Manuscripts in Dutch Collections bevat beschrijvingen van zo goed als alle middeleeuwse manuscripten in Nederlandse collecties. Er zijn tal van typen teksten te vinden: literaire, historiografische, hagiografische en (para)liturgische, maar ook egodocumenten. Onder het kopje ‘Highlights’ zijn de mooiste exemplaren uitgelicht. De (Engelstalige) site is opgezet door de Koninklijke Bibliotheek.
www.mmdc.nl
Erasmus Online
Erasmus Online bood al een tijdlang een bibliografische database van alle vroegmoderne uitgaven van het werk van Erasmus. Nu zijn ook vijftien van zijn belangrijkste boeken gedigitaliseerd. Ze zijn per bladzijde door te bladeren en kunnen tot in detail vergroot worden. Natuurlijk ontbreekt Lof der Zotheid niet. De site is een onderdeel van het Rotterdamse Erasmus Center for Early Modern Studies.
www.erasmus.org
Noordelijke ijspret
Het Fries Scheepvaart Museum in Sneek herbergt een prachtige collectie over vooral de Friese scheepvaart, scheepsbouw en het schippersmilieu. Een groot deel van de verzameling is online te bewonderen, met onder meer 1166 afbeeldingen over de ijssport, 895 schilderijen en prenten en 384 scheepsmodellen.
www.friesscheepvaartmuseum.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
