Home ‘Bouwfraude niet te voorkomen’

‘Bouwfraude niet te voorkomen’

  • Gepubliceerd op: 23 juni 2009
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bas Kromhout
  • 2 minuten leestijd

De gemeente Alphen aan den Rijn is voor miljoenen euro gedupeerd door frauduleuze bouwbedrijven. Niets nieuws, zo blijkt uit onderzoek van Geert Medema naar het stedelijk bouwbedrijf in Holland in de achttiende eeuw.

Toen in 1770 in Haarlem een nieuw armenhuis werd opgeleverd, bleek dat de aannemers broddelwerk hadden verricht. De fundamenten waren te dun en er was ‘bijna geen cement in de mure gebruykt’, alleen ‘goed duinsant’. Bovendien overschreden de kosten de begroting. Het stadsbestuur riep de directeur van het stedelijk bouwbedrijf op het matje. Zijn taak was het de particuliere aannemers te controleren, maar hij was volledig op hun hand. Omdat de bestuurders zelf ook niet brandschoon waren – zo had de burgemeester toegestemd in een peperdure aanpassing van het eetzaalplafond – lieten ze het niet op een juridisch conflict aankomen, maar betaalden ze gedwee de rekening.
Dit geval van bouwfraude in de achttiende eeuw stond niet op zichzelf. In Geert Medema’s proefschrift over het stedelijk bouwbedrijf in Holland staan meerdere voorbeelden. Medema beschrijft hoe bestuurders probeerden controle te houden op de kwaliteit en de kosten van publieke bouwprojecten. Veel stedelijke bouwbedrijven werden geplaagd door inefficiëntie en gebrekkig toezicht. Sommige steden probeerden die problemen te ondervangen door de bureaucratische regels aan te scherpen, andere gingen over tot openbare aanbesteding.
Maar ook dit was geen garantie dat aannemers de hoogste kwaliteit voor de laagste prijs leverden. Alleen bouwers die lid waren van het plaatselijke gilde mochten meedingen naar een bouwopdracht. Binnen het gilde golden concurrentiebeperkende regels. Soms zelfs prijsafspraken.
Waar dat toe kan leiden weet Stan Lyczak, wethouder Ruimtelijke Ordening in Alphen aan den Rijn, als geen ander. In 1999 werd in die gemeente de bouw van een nieuw stadhuis aanbesteed. ‘Het bleek dat er tussen de bouwers die hadden ingetekend op deze opdracht vooroverleg had plaatsgevonden over de prijs. Daardoor is de gemeente Alphen voor miljoenen euro’s het schip in gegaan.’
Momenteel is de Alphense bouwfraudezaak in behandeling bij de Raad van Arbitrage voor de Bouw. Lyczak hoopt in elk geval een deel van de schade te kunnen verhalen op de bouwbedrijven. ‘Ik word er verdrietig van dat er mensen zijn die denken door list en bedrog gemakkelijk veel geld te moeten verdienen ten koste van de gemeenschap.’
Anders dan in de achttiende eeuw worden publieke werken tegenwoordig standaard aanbesteed aan particuliere bouwers. ‘Dat werk goed, zolang de markt echt vrij is,’ zegt Lyczak. ‘Maar dat is voor een opdrachtgever moeilijk te controleren. Als gemeente hebben we allerlei procedures voor aanbesteding ontworpen en de bouwsector zelf heeft recentelijk een gedragscode opgesteld. Maar als iemand van kwade wil is, dan is er altijd een manier te vinden om te frauderen.’

Geert Medema, ‘In zo goede order als in eenige stad in Holland.’ Het stedelijk bouwbedrijf in Holland in de achttiende eeuw. 295 p. Een publieksuitgave is in voorbereiding.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer